سیمای کرد در شعر کلاسیک عربی

Abstract

پس از گسترش اسلام و پذیرش آن از طرف اقوام مختلف، فرهنگ اسلامی بستری برای احترام متقابل میان اقوام وملت­ها شد و شعر عربی نیز به جای ترویج نخوت قبیله­ای، به ترسیخ أخوت ایمانی پرداخت؛ اما در جامعة اسلامی و دنیای عرب، پس از فاصله گرفتن تدریجی از سرچشمه‌های تبعیض زدای دین، و به دنبال پیدایش دوبارة تعصّبات قبیله­ای پیش از اسلام، به ویژه در دورة عباسی، از یک سو نحله‌هایی چون شعوبیه، در واکنش به بی­عدالتی شاهان موسوم به خلفا، به ذکرمعایب عرب‌ها پرداختند و در عکس­العملی مشابه، برخی عرب‌های متعصّب نیز به تحقیر دیگر ملل اسلامی چون ایرانیان و کردها پرداختند. البته سهم کردها در این میان، مضاعف بود؛ از طرفی به دلیل ایرانی بودن، می‌بایست تاوان شعوبی‌گری برخی ایرانیان را بپردازند و از جهتی دیگر، به دلیل انتساب به «ماد»ها از تیر تحقیر برخی از ایرانیان باستان‌گرا بی نصیب نماندند. در این پژوهش برای پاسخ به این پرسش که در شعر کلاسیک عربی، چه تصویری از کردها ارائه شده­است؟ بررسی جوانب گوناگون سیمای کُرد در شعر کلاسیک عربی از جمله مدح و نکوهش شخصیت­های کرد، اشاره به نسب و نژاد کردها، بررسی شده­است و نتایج آن نشان می‌دهد که تعداد قابل توجهی از این تصویرها، متأثر از درگیری‌های میان شعوبیه و عرب‌های متعصّب، چهره‌ای منفی و گاه خرافی از کردها را نشان می‌دهند. در برخی دیگر، شاهد تمجید از شخصیت‌های مهم و اثر گذار کرد هستیم؛ اما همراه با تجاهل یا انتحال نسبشان. در موارد اندکی نیز شاهد تصویر واقعی همراه با همدلی نسبت به کردها هستیم که موارد اخیر بیشتر به دلیل گسترش ارتباطات وبالا رفتن سطح آگاهی­های عمومی وبه هم خوردن معادلات منطقه­ای ونیز قرار گرفتن کردها در شرایط مشابه با دیگر ملت­های خاورمیانه بوده­است.