واکاوی روانشناختی مضامین مشترک در اشعار سید قطب و دیوان ترکی شهریار

Abstract

ناکامی­ها و تضادهای زندگی، موجب آشفتگی انسان می­گردد و ساختار شخصیتی «من» (ego) را <br /> مختل می­کند. در چنین شرایطی، سیستم‌های دفاع روانی فعال می­شود تا با از بین بردن اضطراب و تشویشی که «من» را تهدید کرده است، آرامش را دوباره به انسان برگرداند. «سید قطب» و «شهریار» نیز، به علت عوامل مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی و...، در زندگی خویش دچار اضطراب و هیجان‌های نامطلوب گشته­اند. از آنجا که اشعار این دو شاعر، بازتاب روان و احساس­های آنها است، مکانیزم­های دفاع روانی که برای مقابله با اضطراب از آن استفاده کرده­اند، در شعرشان نیز نمود <br /> یافته است. جستار کنونی با روش توصیفی ـ تحلیلی، و با مراجعه به کتاب­های مختلف روانشناسی، <br /> به واکاوی اشعار «سید­قطب» و دیوان ترکی «شهریار» از دیدگاه روانشناختی پرداخته است. در مضامین مشترک این دو شاعر همچون دوران کودکی، رثاء و پیری، ساز و کارهای دفاعی مختلفی مانند «بازگشت زمانی»، «همانند­سازی»، «جداسازی»، «هنجار­سازی» و... به کار رفته است.