تحلیل و بررسی نقوش جانوری نمادین و اسطوره ای دوره ساسانی (با تاکید برنگارکندها،گچبری‌ها و مهرها)

Abstract

دردوره ساسانی آثار هنری بی‌شماری توسط هنرمندان خلق شده‌است که شامل انواع نقوش می‌باشد که در این پژوهش به بررسی نقوش حیوانی به دو صورت 1- جانوران حقیقی 2- جانوران اسطوره­ای وترکیبی و پی‌بردن به مفاهیم نمادین و اسطوره‌ای هر کدام می‌پردازد وسوال اصلی پژوهش این است که از کدام جانوران به‌صورت حقیقی و یا اسطوره‌ای و ترکیبی در نگارکندها و گچبری‌ها و مهرها استفاده‌شده و مفاهیم نقوش هریک در دوره ساسانی چه می‌باشد و هرکدام از این نقوش در کدام‌یک از این سه آثار هنری وجود دارد؟ هدف پژوهش به‌دست‌آوردن مفاهیم نمادین و اسطوره‌ای و دسته‌بندی کردن این حیوانات در سه نوع آثار نگارکند، گچبری و مهرهای دوره ساسانی می‌باشد. در نتیجه پژوهش به‌صورت جدولی درآورده شده‌است که نشان می‌دهد این نقشمایه‌ها با مفاهیم نجومی، کیهانی، زرتشتی و اساطیر ایرانی ارتباط دارند. به‌کارگیری نقوش جانوری متعدد به‌خاطر تجلی نویدها و نعمت‌های زندگی بوده‌است که به‌شکل استعاره‌های بصری توسط هنرمند بیان شده‌است و هنرمند دوره ساسانی در نقش‌های نمادین تمایلی به بیان واقعیت موجود ندارد بلکه هدفش پرداختن به پس پرده است. به‌طور کلی هرچه از زمان باستان به اواخر دوره‌ی ساسانی نزدیک‌تر می‌شویم، تعداد آثار با نقش‌مایه‌ی جانوران ترکیبی و نیز از جنبه خداگونه بودن آن‌ها کاسته می‌شود و بیشتر با اساطیر ایرانی پیوند می‌یابند. تصویرپردازی در هنر ساسانی با توجه به دیدگاه در ایران باستان اهمیت خاصی می‌یابد.