فریومَد و مسجد جامع آن

Abstract

فریومد اکنون یکی از دهستانهای بخش میامی شهرستان شاهرود است که در شرق استان سمنان واقع شده است. بنا به قول حمدالله مستوفی این شهر در قرن هشتم هـ .ق. مرکز بخش جوین بوده است .در زمان ایلخانان اعتبار بالایی داشته است. در منابع تاریخی نام این شهر ذکر شده است. دولتشاه سمرقندی از عمارت شهرستان فرومد نام برده و از آن به زیبایی و شکوه یاد می‌کند. <br />مهمترین اثر به جای مانده از شهر فریومد، مسجد جامع آن است. بنای قدیمی آن احتمالاً مربوط به اواخر دورة سلجوقی و اوایل دورة خوارزمشاهی است. براساس شواهد و مدارک موجود به احتمال فراوان در دورة خوارزمشاهی و ایلخانان بازسازی کامل شده است. این بنا از نظر معماری حائز اهمیت است. مسجد جامع عموما نماد شهر در دوره اسلامی است. علاوه بر این هم فضاهای عمومی شهری از جمله بیماستان در فریومد وجود داشته است. بنابر این مسجد جامع ارتباط کالبدی و فضایی با شهر برقرار نموده است. مسجد جامع فریومد را می‌توان به عنوان موزة تزئینات معماری ایران در دورة اسلامی محسوب نمود. دارای نقشه دو ایوانی است، ایوانهای مسجد نسبت به صحن مرتفع است، نزدیکی ایوانها به هم موجب کم وسعت شدن صحن مسجد گردیده است. نداشتن مناره یا گلدسته در روی ایوان‌ها و سر در ورودی آن، وجود تزئینات سفالکاری پرکار با طرحهای هندسی بدیع و زیبا، استفاده از خطوط کوفی و ثلث و ریحان گچبری شده حاوی آیات قرآنی و احادیث، همراه با طرحهای گیاهی و هندسی از ویژگی‌های بارز آن است.