بازسازی معنایی بحران آب در شرق اصفهان براساس نظریۀ زمینه‌ای

Abstract

امروزه محیط زیست به یکی از اصلی‌ترین کانون‌های مطالعۀ پژوهشگران علوم اجتماعی تبدیل شده است. به‌دلیل همین اهمیت، مقالۀ پیش رو با روش زمینه‌ای استروس و کوربین، در پی درک معنایی بحران آب نزد کشاورزان سه شهر زیار، اژیه و ورزنه در شرق اصفهان است. براساس تسلسل تعریف‌شده در این روش، برای گردآوری داده‌ها و رسیدن به مرحلۀ اشباع و اطمینان، 17 مصاحبه انجام شد؛ سپس در مرحلۀ کدگذاری باز، 35 مفهوم اولیه استخراج شد که پس از تبدیل آنها به مفاهیم انتزاعی 16 مقولۀ اصلی به دست آمد. همین طور در مرحلۀ کدگذاری گزینشی، یک مقولۀ هسته - حکمرانی غلط آب - استخراج شد و مشخص کرد که به گمان کشاورزان شهرهای مطالعه‌شده، بحران آب موجود رابطۀ مستقیمی با حکمرانی غلط آب دارد که در عمل خود را در قالب یک حکمرانی سراسر دولتی و فارغ از دخالت ذی‌نفعان اجتماعی ظاهر کرده است. چنین استدلال شد که دولت به این دلیل ازسوی ساخت اجتماعی مقصر اصلی بحران آب و این وجه از زیست مادی آنان شناخته شده است که خود را به کارگزار انحصاری در حکمرانی آب تبدیل کرده است. با الهام‌گرفتن از بینشی که الینور استرم در اقتصاد سیاسی فراهم کرده بود، پیشنهاد شد دولت با بازاندیشی در این شیوه از حکمرانی اقتصادی، تنظیمات سنتی پیشین مانند طومار شیخ بهایی و نهادهای محلی برآمده از این تنظیمات را احیا کند و به‌جای انحصار نهادی، تنوع نهادی را در این حکمرانی مبنا قرار دهد.