تبیین جامعه‌شناختی اثر نقش‌های جنسیتی بر افسردگی باتأکیدبر مفهوم خودخاموشی

Abstract

اختلالات روانی ازجمله افسردگی، موضوع مطالعة رویکردهای مختلف نظیر روان­پزشکی، روان­شناسی، روانکاوی، همه‌گیرشناسی و نیز جامعه‌شناسی هستند. رویکردهای جامعه‏شناختی با اصل قراردادن عوامل بیرونی، اثرات ساختارهای اجتماعی و الگوهای تعاملات اجتماعی را بر اختلالات روانی مطالعه می­کنند. در مقالة حاضر، رویکردهای جامعه‌شناختی از تفاوت­های جنسیتی در شکل­­گیری و تشدید افسردگی در میان زنان و مردان را ارزیابی می‌شود. پژوهش حاضر برای دستیابی به اهداف بالا، مطالعه­ای بنیادین است که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است و در این راستا از روش گردآوری اطلاعات کتابخانه­ای، اسنادی استفاده شده است. یافته­های حاصل از مطالعات اسنادی نشان می‌دهد زنان و مردان، واکنش‌های عاطفی و رفتاری متفاوتی نسبت به فشارهای اجتماعی نشان می‌دهند؛ یعنی زنان به درون‌ریزی فشارهای روانی می‌پردازند و در نتیجه، میزان بالاتری از افسردگی را تجربه می‌کنند؛ درحالی‌که مردان با اجبار به برون‌ریزی این فشارها رفتارهایی نظیر سوءمصرف مواد انجام می‌دهند و به اختلالات روانی مبتلا می‌شوند. مطابق الگوی نظری به کار گرفته شدة مرکب از سه نظریة نقش، قدرت و جنسیت و خودخاموشی، وقوع خودخاموشیِ آموخته‌شده در فرایند جامعه‌پذیری و مبتنی بر کلیشه­های نقش جنسیتی دربارة هر جنس، تسهیل در بروز یا تشدید اختلالات روانی خاصِ هر جنس را موجب می‌شود؛ ازاین‌رو، «فرایند بازتعریف کلیشه‌های نقش جنسیتی و تعدیل سازوکار خودخاموشی، یک راهبرد اجتماعی - فرهنگی کلان مقیاس برای کاهش اختلالات روانی» محسوب می‌شود.