بررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد برخی ارقام گندم بهاره در تاریخ‌های مختلف کاشت درنیشابور

Abstract

دست­یابی به عملکرد بالا از طریق انطباق مراحل رشد رویشی و زایشی گیاه با شرایط مساعد محیطی به­وسیله انتخاب تاریخ کاشت مناسب برای ارقام گندم ممکن می­باشد. به­منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ارقام گندم بهاره در تاریخ­های مختلف کاشت در نیشابور، این پژوهش طی دو سال زراعی 1394-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور انجام شد. در این راستا شش رقم گندم چمران، پیشتاز، بهار، سیروان، سیوند و پارسی در سه تاریخ کاشت20 مهر،20 آبان و 20 آذر در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و به­صورت کرت­های خرد شده در سه تکرار کشت شدند. تاریخ­های کاشت در کرت­های اصلی و ارقام گندم در کرت­های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تاریخ کاشت اثر معنی­داری بر تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد روز تا سنبله رفتن، تعداد روز تا رسیدگی، طول دوره پرشدن دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت داشت. در بین تاریخ­های کاشت بالاترین و پایین­ترین عملکرد به­ترتیب مربوط به تاریخ کاشت اول (20 مهر) و تاریخ کاشت آخر (20 آذر) بود. اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی­دار بود. با تاخیر در کاشت عملکرد دانه در سال اول و دوم به­ترتیب به میزان 46 و 48 درصد کاهش یافت. بین میانگین­های عملکرد دانه در دو سال آزمایش تفاوت معنی­داری وجود داشت. عملکرد دانه سال اول و دوم آزمایش به­ترتیب 6235 و 5064 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که تعداد سنبله در واحد سطح بیشترین تأثیر را در بین اجزای عملکرد بر عملکرد نهایی گندم داشت. نتیجه این تحقیق نشان داد که بهترین تاریخ کاشت در نیشابور برای دست­یابی به بالاترین عملکرد، تاریخ کاشت20 مهر با مقدار 6494 کیلوگرم در هکتار و مناسب­ترین رقم پارسی با مقدار 6000 کیلوگرم در هکتار می­باشد که بیشترین تولید سنبله در واحد سطح و بیشترین شاخص سطح برگ در مرحله گرده­افشانی نیز در این ترکیب به­دست آمدند.