بزه دیده شناسی سبز

Abstract

بزه­دیده­شناسی سبز یا زیست‌محیطی از جمله شاخه­های جرم­شناسی سبز است که در دهه 1990 میلادی با خاستگاهی انتقادی از نظام عدالت کیفری در تقابل با بزه­دیده­شناسی متعارف پا به عرصه‌ی ظهور گذاشت. در بزه‌دیده­شناسی متعارف همواره انسان­ها به‌عنوان بزه­دیده‌ی جرائم معرفی گشته حال آن‌که بزه­دیده­شناسی سبز با گذار از این دیدگاه و ارزش­گذاری برای محیط‌زیست معتقد است که انسان در کنار طبیعت می­تواند بزه­دیده سبز باشد. با رهگیری مقررات حاکم سیاست کیفری تقنینی ایران می­توان بزه­دیدگان سبز را به دو دسته‌ی جان­دار و بی­جان تقسیم کرد. بزه­دیدگان سبز جان­دار عبارت‌اند از اشخاص، جانوران، درختان و گیاهان و بزه­دیدگان سبز بی­جان نیز به هوا، آب، خاک و زمین قابل تقسیم­اند. بااین‌وجود، هرچند نظام حقوقی ایران هر دو دسته را به‌عنوان بزه­دیده‌ی سبز انگاشته است و از این‌رو متأثر از رویکرد طبیعت­محور بوده، اما چالش­های فراوانی در راستای حمایت از آن­ها در این مقررات وجود دارد که به تصویر کشیدن آن­ها می­تواند نقش ارزنده­ای در شناسایی و حمایت از بزه­دیدگان سبز ایفا نماید. از این­رو در این پژوهش، هدف نخستین شناسایی بزه­دیدگان سبز و دومین هدف بیان گستره‌ی حمایتی قانون­گذار از بزه­دیدگان سبز و چالش­های پیش­روی آن است.