بررسی رابطه‌ی علّی مصرف انرژی ، اشتغال و تولید ناخالص داخلی (ایران طی سال های 1384-1350)

Abstract

انرژی یکی از عوامل اساسی تولید در میان تمامی بخش های اقتصادی است که دارای اثرات قابل توجهی در اقتصاد می باشد. در این مطالعه برای آزمون ارتباط علی بین مصرف انرژی (به شکل مجموع مصرف فراورده های نفتی مصرف گاز و مصرف برق)، اشتغال و تولید ناخالص داخلی در ایران طی دوره 1350- 1380 از تجزیه و تحلیل همگرایی و آزمون علّیت هیسائو استفاده شده است. نتیجه‌ی آزمون همگرایی جوهانسن(1988) نشان می دهد سه بردار همگرایی برای متغیرهای مورد نظر وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون علّیت، بیان کننده‌ی علّیت یک طرفه از مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی و از اشتغال به تولید نا خالص داخلی و مصرف انرژی است. هم‌چنین برای بررسی رفتار پویای مدل، واکنش تکانه ای و تجزیه واریانس نیز وارد تحلیل شده که نتایج حاصله از این دو نیز تأیید کننده‌ی نتایج آزمون علّیت است. مصرف انرژی و اشتغال در طول دوره‌ی مورد بررسی در ایران، محرّک تولید نا خالص داخلی بوده است. ضمن این‌که نقش اشتغال مقدم بر مصرف انرژی است.