اثر مقادیر مختلف کربنات و سولفات کلسیم بر حرکت باکتری سودوموناس فلورسنس در ستون‌های شنی غیراشباع

Abstract

خاک با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خود عامل مهمی در انتقال و پالایش باکتری‌ها محسوب می‌شود. کربنات کلسیم و سولفات کلسیم دو کانی مهم خاک در مناطق خشک و نیمه ‌خشک هستند که تأثیر آنها بر حرکت باکتری‌ها در خاک مورد بررسی قرار نگرفته است. در این پژوهش اثر کربنات کلسیم با مقادیر صفر، 5، 10 و 20 درصد و سولفات کلسیم با مقادیر صفر، 5 و 10 درصد (در مخلوط با شن) بر حرکت باکتری سودوموناس فلورسنس در ستون‌های شنی با شرایط رطوبتی غیراشباع بررسی شد. طرح مورد استفاده، فاکتوریل دو فاکتوره در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. مخلوط‌های مذکور را در سیلندرهای پیرکس به طول و قطر به ترتیب 20 و 7 سانتیمتر ریخته و شرایط ماندگار جریان غیراشباع در آنها ایجاد شد. سپس سوسپانسیون با غلظت 10و6 باکتری سودوموناس فلورسنس در سانتیمتر مکعب به صورت تزریق پله‌ای روی ستون‌ها اعمال شد. غلظت باکتری در سوسپانسیون خروجی تا حجم تجمعی خروجی 5 برابر حجم آب منفذی (PV) اندازه‌گیری شد. مقدار کربنات کلسیم و سولفات کلسیم بر میزان باکتری خروجی مؤثر بودند. بیشترین میزان خروجی باکتری مربوط به نمونة شاهد (شن) و کمترین میزان خروجی مربوط به سطح 20 درصد کربنات کلسیم بود. افزایش مقدار کربنات کلسیم سبب کاهش معنی‌دار میزان خروج باکتری از ستون‌های شن شد. اثر کربنات کلسیم بر آلودگی زه‌آب ستون‌ها در حجم‌های آب خروجی PV25/0، PV5/0، PV1، PV5/2 و PV5 در سطح آماری 1 درصد معنی‌دار شد، ولی اثر تیمار سولفات کلسیم برای هیچ یک از حجم‌های آب خروجی در سطح آماری 5 درصد معنی‌دار نشد. منحنی‌های رخنه بخوبی نشان‌دهندة کاهش میزان خروج باکتری با افزایش مقدار سولفات کلسیم و بویژه کربنات کلسیم بود. نتایج این تحقیق حاکی از قدرت بالای کانی‌های کربناته و سولفاته در پالایش باکتری‌های بیماری‌زاست، به‌طوری‌که می‌توانند موجب کاهش انتقال باکتری و آلودگی آبهای زیرزمینی شوند.