پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii) با استفاده از مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای به منظور برنامه‌ریزی حفاظتی

Abstract

از جمله اثرات مهم تغییر اقلیم بر گیاهان، تغییر در پراکنش جغرافیایی آن‌هاست. پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر پراکنش گونه‌های گیاهی با ارزش، امری ضروری در راستای حفاظت و مدیریت آنها محسوب می‌شود. مطالعه حاضر با هدف پیش‌بینی اثر تغییر اقلیم بر پراکنش جغرافیایی گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii) در استان چهارمحال و بختیاری واقع در زاگرس مرکزی صورت گرفت. پنج روش مدل‌سازی پراکنش گونه‌ای، شامل مدل خطی تعمیم یافته، تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی درختی، شبکه عصبی مصنوعی، روش افزایشی تعمیم یافته و جنگل تصادفی در چارچوب روش اجماعی در نرم‌افزار R مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به ترتیب بارندگی سالانه و میانگین دمای خشک‌ترین فصل سال بیشترین سهم را در تعیین مطلوبیت رویشگاه گونه داشتند. ارزیابی مدل‌ها نشان داد که مدل‌ها از صحت و دقت قابل قبولی برخوردار هستند و مدل جنگل تصادفی، قابل‌اعتمادترین مدل برای پیش‌بینی پراکنش گونه تعیین شد. بررسی اثر تغییر اقلیم تحت سناریو 5/4RCP نشان داد که وسعت رویشگاه بلوط ایرانی 7/35 درصد در سال 2050 کاهش می‌یابد و در برخی مناطق نیز شاهد بروز مناطق مستعد وقوع گونه خواهیم بود (4/61 درصد). از نتایج این مطالعه می‌توان در برنامه‌ریزی‌های حفاظتی و اصلاحی گونه بلوط ایرانی استفاده نمود.