بررسی چالش نظری و تبیین انگارۀ اکوتوریسم شهری

Abstract

هدف این مقاله تبیین نظری انگارۀ اکوتوریسم شهری از طریق بررسی مباحث نظری توسعۀ پایدار و ریشه‌‌های شکل‌گیری مفهوم اکوتوریسم است. همچنین، این مقاله درصدد است به این پرسش پاسخ دهد که تا چه میزان مفهوم اکوتوریسم قابلیت تطابق با محیط‌‌های شهری (محیط انسان‌ساخت) را دارد؟ گروهی از اندیشمندان حوزۀ طبیعت‌‌گردی، واژۀ ترکیبی «اکوتوریسم شهری» را، در تضاد و مخالفت با اصول بنیادین معنای اکوتوریسم می‌‌دانند. از طرف دیگر، گروهی درصددند که با بحث نظری‌‌ای که بیشتر متکی بر پروژۀ اجرایی است، ثابت کنند که مفهوم «اکوتوریسم شهری» راهبرد نوین در خصوص شهرهاست و لذا اکوتوریسم، در معنای بنیادین را «اکوتوریسم سنتی» می‌‌نامند. از این رو در این مقاله ضمن بررسی چرایی شکل‌گیری تفکر توسعۀ پایدار و قوام‌یافتن واژۀ اکوتوریسم از دل تحولات قرن بیستم میلادی در حوزۀ گردشگری، اصول بنیادین اکوتوریسم از دل متون اندیشمندان پس از دهۀ پنجاه در این حوزه استخراج شده است. این کنکاش در واقع، ورای بیان معنای اکوتوریسم است. به عبارت دیگر، هدف این مقاله مطالعه در ادبیات و انگارۀ[i] اصلی شکل‌گیری واژۀ اکوتوریسم (نه صرفاً بیان معنای آن) با روش مقایسه‌ای- تحلیلی و بیان چرایی شکل‌گیری ادبیات اکوتوریسم شهری و تدوین انگارۀ آن است. از این رو با تدوین سیر تحول مباحث نظری در خصوص دو واژۀ اکوتوریسم سنتی و شهری بر خلاف مقالات سایر صاحب‌نظران که مبتنی بر نمونۀ موردی بحث کرده‌‌اند، نوآوری این مقاله در تدقیق و تعریف معنای واژۀ اکوتوریسم شهری و تدوین انگارۀ آن صرفاً از طریق بیان مباحث نظری مربوطه است.