روش شناخت و مستند سازی باغهای تاریخی ناشناخته ایران

Abstract

پژوهش‌هایی که تاکنون پیرامون باغهای تاریخی ایران انجام شده فاقد انسجام لازم برای اقدام به منظور بازسازی تاریخی باغ است، زیرا اطلاعات جمع آوری شده در مورد هر باغ پراکنده بوده و دارای کمبود‌های بسیاری است. از این رو وجود روشی جامع جهت جمع آوری و ثبت اطلاعات تاریخی، طبیعی و فرهنگی هر باغ بمنظور مستند سازی و بازسازی آن ضروری است. این تحقیق در پی پاسخ‌گویی به این سئوال است که شناسایی و مستند سازی باغ تاریخی به چه روشی امکان پذیر است و چگونه به بازسازی تاریخی آن کمک خواهد کرد؟ هدف از این پژ‍وهش ارائه روش جامعی است‌ که از طریق جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات طبیعی و تاریخی باغ در زمان و مکان، به شناسایی باغهای تاریخی و مستند سازی آنها، به منظور حفاظت و بازسازی تاریخی باغ کمک کند. این مقاله فهرست‌ برداری را به عنوان راهکاری برای مستند سازی باغ با برداشت میدانی از وضع موجود، جمع‌آوری اسناد و مدارک آرشیوی و با تحلیل و تفسیر اطلاعات جمع آوری شده مورد تجربه قرار می دهد. در این تحقیق باغهای سپهدار رامهرمز، مشیر‌الممالک یزد و مسعودیه تهران از طریق فهرست برداری ارزیابی گردید و نتایج به‌دست آمده نشان داد بازسازی و مرمت باغهای سپهدار و مشیر‌الممالک بر اساس وضع موجود باغ و بدون توجه به مطالعات تاریخی و مستندات آنها صورت گرفته است. لیکن در بازسازی باغ مسعودیه با توجه به مستندات تاریخی و طبیعی بر اساس مطالعات گسترده از باستان شناسی، تاریخی و اسنادی در گذر زمان، بازسازی الگوی اولیه و تغییرات باغ در زمان امکانپذیر و به اجرا در آمده است. به طور کلی هر چه نحوة جمع‌آوری اطلاعات پیرامون باغهای تاریخی به روش فهرست برداری نزدیک‌تر باشد و اطلاعات نوشتاری و تصویری مرتبط با باغ انجام گرفته باشد، شناخت الگوی اولیه و به دنبال آن بازسازی تاریخی آن دقیق‌تر صورت می‌گیرد.