طراحی سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری برای مدیریت مواد شیمیایی با استفاده از روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره ( مطالعة موردی: پتروشیمی اراک)

Abstract

بدون شک عدم مدیریت صحیح و استفاده نادرست از مواد شیمیایی، باعث ایجاد حوادث و صدمات زیانبار، بر سلامت انسان و محیط‌زیست در مراحل مختلف چرخه حیات مواد اعم از تولید، توزیع، مصرف و امحا خواهد شد. بنابراین دامنه عوارض و خطرهای مواد شیمیایی از محدودة کارخانه تولیدی و کارگران تولید فراتر رفته و توزیع‌کنندگان، فروشندگان، مصرف‌کنندگان و امحاء‌کنندگان را نیز شامل می‌شود. در این پژوهش پس از شناسایی مواد شیمیایی موجود در پتروشیمی اراک، تعداد 11 معیار در سه گروه فیزیکی، زیستی و واکنشی استخراج شده و از آنها برای گروه‌بندی مواد شیمیایی در طبقات مختلف خطر استفاده شد، با توجه به این‌که اهمیت این معیارها متفاوت بودند ابتدا با استفاده از مقایسات زوجی و نرم‌افزار Expert choice آنها را وزن‌دهی کردیم. در ادامه برای طبقه‌بندی مواد از روش TOPSIS استفاده ‌کردیم، بنابراین امتیازات مواد شیمیایی در معیارهای مختلف استخراج شده و به همراه وزن معیارها به نرم‌افزار TOPSIS وارد شده و با استفاده از اعداد خروجی این نرم‌افزار، مواد شیمیایی در چهار طبقه‌ از لحاظ خطرها و هزینه‌های مدیریتی تقسیم‌بندی شدند. در ادامه برای هر یک از مواد شیمیایی بر حسب گروههای خطر دستورالعمل مدیریتی در قالب یک "سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری" برای مدیریت مواد شیمیایی، در مراحل سه‌گانه کار با مواد شیمیایی، حمل‌ونقل و نگهداری آنها تدوین شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که با استفاده از این سیستم به راحتی می‌توان بسیاری از خطرهای مواد شیمیایی و هزینه‌های ناشی از آن برای انسان و محیط‌زیست را به حداقل رساند.