پارامترهای دموگرافیک جمعیت شته‌ی سبز پنبه،(Aphis gossypii (Hom.: Aphididae، در مزارع پنبه‌ی منطقه‌ی گرگان

Abstract

شته‌ی سبز پنبه (Aphis gossypii Glover) از آفات مهم پنبه (Gossypium hirsutum L.) در مزارع پنبه‌ی منطقه‌ی گرگان می‌باشد. طی سال‌های 1381 و1382 با ساخت جدول زندگی سنی در شرایط مزرعه، پارامترهای دموگرافیکی جمعیت شته در مقاطع مختلف از فصل زراعی برآورد گردید. با استفاده از ماتریس انتقال جمعیت، میزان حساسیت نرخ رشد جمعیت شته به تغییرات احتمالی در مقادیر نرخ‌های بقا و باروری ارزیابی شد. در اوایل فصل (تیر) شرایط برای رشد جمعیت شته مناسب بوده و مقادیر نرخ خالص باروری (64/17 شته‌ی ماده به ازای هر فرد ماده)، نرخ متناهی رشد (42 /1) و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (349 /0 شته‌ی ماده به ازای هر فرد ماده در روز) در بیشترین میزان و زمان دو برابر شدن جمعیت<br />(976/1 روز) در کمترین میزان خود قرار داشت. نرخ ذاتی رشد جمعیت در نیمه‌ی دوم مرداد و شهریور به ‌ترتیب<br />257/0 و 208/0 برآورد گردید. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (073/0) برای مدت کوتاهی در نیمه‌ی اول مرداد مشاهده شد. منحنی بقای جمعیت شته مشابه نوع III دیوی (Deevy) بود. حساسیت نرخ متناهی رشد شته به تغییر نرخ بقای سنین پورگی همواره بیشتر از نرخ باروری شته‌ی بالغ بود و با افزایش سن شته‌ی بالغ یا پوره‌های سنین مختلف، از میزان حساسیت نرخ متناهی رشد نیز کاسته شد.