بررسی عوامل مؤثر بر بارش‌های تابستانی در یک ناحیه با توپوگرافی پیچیده (مطالعة موردی: سیل استان گلستان 8 تیر 1391)

Abstract

در این مطالعه عوامل مؤثر بر بارش‌های شدید و سیل‌آسا در استان گلستان با استفاده از مدل WRF بررسی شده است. برای شناسایی نقش عوامل طبیعی در رخداد این بارش‌ها، سه آزمایش مختلف طراحی شد. این آزمایش‌ها شامل حذف اثر توپوگرافی رشته‌کوه البرز، شارهای گرمایی و رطوبتی دریای خزر و حذف همزمان این دو برای سامانة منتخب بوده است. سپس برخی کمیت‌های هواشناختی مهم و مؤثر بر بارش از قبیل فرارفت دما و تاوایی، شار قائم و افقی گرمایی و رطوبتی و انرژی پتانسیل در دسترس همرفتی (CAPE) محاسبه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بارش‌ها در مناطق مختلف استان گلستان ساز و کار متفاوتی دارند. به این صورت که بارش‌ها در دامنه‌های شمالی البرز در اثر صعود واداشتی هوا بر دامنه‌های رشته‌کوه البرز رخ داده است. بارش‌های شدید در جنوب شرق دریای خزر که منشأ سیل بوده‌، به سبب همگرایی شار گرمایی افقی، شار قائم فراسو و ناپایداری همرفتی در منتهاالیه جنوب شرقی دریای خزر بوده است. ناپایداری همرفتی ناشی از فرارفت هوای گرم در ترازهای پایین جو و فرارفت هوای سرد در میانة وردسپهر است. شروع حرکت‌های فراسو و بارش‌ها به دلیل فرارفت تاوایی مثبت در تراز 500 هکتوپاسکال بوده که به‌شدت متأثر از رشته‌کوه البرز است.