دینامیک مسیرهای توفان در زمستان 2007-2008 از دیدگاه انرژی

Abstract

برای بررسی اقلیم‌شناختی مسیرهای توفان در زمستان 2007-2008، علاوه بر داده‌های جهانی GFS از داده‌های جهانی بازتحلیل NCEP-NCAR از سال 1948 تا 2005 برای میانگین‌های اقلیم‌شناختی استفاده شده ‌است. در زمستان 2007-2008 به همراه کاهش انرژی جنبشی پیچکی در پادجریان‌سوی مسیر توفان اطلس، انرژی پتانسیل در دسترس پیچکی نیز در این مناطق به‌علت کاهش تولید کژفشاری نسبت به میانگین اقلیم‌شناختی آن کاهش یافته است. علاوه بر جمله تبدیل کژفشاری که به‌منزلة عامل کژفشار، مهم‌ترین نقش را در تقویت و کشیده شدن جت در پادجریان‌سوی مسیر توفان اطلس در زمستان 2007-2008 داشته، افزایش مقادیر مثبت تبدیل فشاروردی نیز درحکم عامل فشاروردی نقش موثری در این خصوص داشته است. در بررسی نقش جملات انرژی در خاورمیانه به‌ویژه در ژانویه 2008، تولید کژفشاری مهم‌ترین جمله در تغذیه انرژی از جریان‌سوی مدیترانه بوده و تکوین جریان‌سوی قوی با واگرایی شدید شار آزمین‌گَرد را به همراه داشته است. در این ماه، استقرار هسته جت جنوب‌غرب آسیا در مناطق شمال عربستان تا جنوب‌غرب ایران عامل افزایش انرژی جنبشی شارش میانگین در این مناطق است. تبدیل کژفشاری، تولید کژفشاری و واگرایی شار آزمین‌گَرد در مناطق شمال عربستان و غرب ایران به بیشینه مقدار خود در زمستان 2007-2008 رسیده و سبب تقویت انرژی پیچکی و تابش قوی به نواحی مرکزی ایران شده است. بیشینه همگرایی قوی شار آزمین‌گَرد روی ایران نشان می‌دهد که به‌طور میانگین منطقه ایران در این ماه گیرنده انرژی بوده و عمیق شدن ناوه دمایی و سرمای بی‌سابقه در دهه‌های اخیر را روی ایران به دنبال داشته است. در فوریه 2008، بیشینه بی‌هنجاری مثبت تبدیل فشاروردی در نیمکره شمالی روی ایران بوده و جا‌به‌جایی جریان‌سوی جت جنوب‌غرب آسیا سبب افزایش انرژی جنبشی میانگین در این مناطق شده است. در این ماه، افزایش شدید تبدیل فشاروردی در مناطق شمالی و جنوبی ایران و بیشینه محلی تولید کژفشاری در مناطق مرکزی ایران به‌ترتیب با افزایش انرژی جنبشی پیچکی و انرژی پتانسیل در دسترس پیچکی همراه بوده و به طور میانگین منطقه ایران در این ماه فرستنده انرژی به مناطق همجوار شرقی بوده است.