عوامل مؤثر بر مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط‌های آموزشی دانشگاهی (مطالعه موردی : دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی)

Abstract

<strong>زمینه و هدف</strong>: مطالعات و بررسی­های صورت گرفته بیانگر مشکلاتی چون عدم تعریف مناسب از فضاهای شخصی، فقدان محرمیت و امنیت، نبود حس تعلق یا حس مکان و ازدحام، در فضاهای دانشگاهی است. این مسئله باعث عدم کارایی و کاهش حضور مؤثر دانشجویان در فضاهای آموزشی می­گردد. هدف از پژوهش حاضر مرور نظریه‌ها و رویکردهای روان‌شناسی محیطی و معماری در رابطه با مفاهیم حریم خصوصی و فضای شخصی است و سپس تحت نظر متخصصان، عوامل کالبدی و روانی مؤثر بر مطلوبیت فضاهای شخصی استخراج ‌شده است.<br /> <strong>روش بررسی: </strong>این مطالعه برحسب نوع هدف،کاربردی است و به روش تحقیق پیمایشی انجام گردیده است. پیمایش اولیه بین تعدادی از متخصصین متشکل از اساتید معماری و روانشناسی که به روش خوشه­ای تصادفی انتخاب شدند صورت گرفت. سپس پرسشنامه اولیه حاصل گشته و بعد از تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل، پرسشنامه اصلی تهیه و توسط کاربران مورد پیمایش قرار گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت پذیرفت.<br /> <strong>یافته­ها:</strong> مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فضاهای شخصی در دو حوزه مؤلفه‌های کالبدی و مؤلفه‌های روانی استخراج گردید. در حوزه مؤلفه‌های کالبدی عواملی مانند: فردی سازی فضا، استفاده از مرزها برای تفکیک فضا و ایجاد فضاهای نیمه شخصی و خلوت به دست آمد و در حوزه مؤلفه‌های روانی مهم‌ترین مؤلفه‌ها شامل: امنیت، تراکم جمعیتی و در نظر گرفتن نیازهای متفاوت افراد حاصل شد.<br /> <strong>نتیجه­گیری: </strong>در نظر گرفتن عوامل مؤثر حاصل شده از پژوهش حاضر در طراحی محیطی موجب مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط­های آموزشی دانشگاهی خواهد شد.