بررسی و تحلیل اثرات بهبود کیفیت محیط‌زیست بر امید به زندگی در ایران (یک رویکرد اقتصادی)

Abstract

<strong>زمینه و هدف:</strong> آلودگی زیست‌محیطی علاوه بر اینکه اثرات منفی بر فرآیند توسعه‌یافتگی کشورها برجا می‌گذارد، می‌تواند سایر جنبه‌های کمی و کیفی زندگی انسان‌ها را تحت شعاع قرار دهد و به‌شدت بر امید به زندگی که یکی از اجزای مهم شاخص توسعه انسانی می‌باشد، اثرگذار است. با توجه به اهمیت انکارناپذیر امید به زندگی، بررسی عوامل اثرگذار بر آن در ایران به‌منظور دستیابی به توسعه پایدار، ارتقای اوضاع سلامت جامعه و تخصیص بهینه منابع فردی و ملی ضروری به نظرمی­رسد. لذا هدف از این مطالعه، بررسی عوامل مؤثر بر سلامتی می­باشد و فرض شده است که سلامتی از طریق عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی متأثر می‌شود که یکی از این عوامل محیطی آلودگی محیط زیست می­باشد.<br /> <strong>روش بررسی:</strong> به منظور بررسی اثرات بهبود کیفیت محیط­زیست بر امید به زندگی در ایران، از اطلاعات آماری مربوط به 30 استان کشور و در دوره زمانی 1393-1382 استفاده شده است. همچنین با بهره­گیری از روش گشتاورهای تعمیم­یافته، تابع تولید سلامتی برآورد و ضرایب عوامل مؤثر بر امید به زندگی به عنوان شاخص سلامتی مورد بررسی قرار گرفته است. لازم به ذکر است در این مطالعه از میزان انتشار گاز دی­اکسیدکربن در استان­ها به عنوان شاخص بهبود کیفیت محیط­زیست استفاده شده است.<br /> <strong>یافته­ها:</strong> نتایج تحقیق حاکی از وجود یک اثر منفی و معنادار آلودگی محیط­زیست بر امید به زندگی است؛ به عبارتی هرچه انتشار CO₂ افزایش یابد؛ میزان امید به زندگی در استان­های کشور کاهش می­یابد. رابطه­ی درآمد سرانه، شاخص صنعتی شدن و نرخ باسوادی با امید به زندگی، مثبت و معنادار می­باشد. اما مخارج بهداشتی سرانه، نرخ شهرنشینی و وقفه آلودگی دارای اثر منفی بر امید به زندگی می­باشند.<br /> <strong>بحث و نتیجه­گیری:</strong><strong> </strong>با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر، افزایش آلودگی، افزایش مرگ­ومیر و کاهش سن امید به زندگی را در پی دارد. از آنجایی که پیامدهای منفی غیرقابل اغماض آلودگی بر امید به زندگی در قالب شاخص سلامت و یا توسعه انسانی مطرح است، لذا لحاظ کردن مؤلفه آلودگی و اثر آن بر سنجش امید به زندگی از یک­سو می­تواند سطح توسعه­یافتگی کشور را بالا ببرد و از سوی دیگر سلامت افراد و محیط­زیست را به همراه دارد چرا که حفاظت از محیط­زیست در سیستم برنامه­ریزی یک کشور می­تواند توسعه پایدار را محقق سازد.