کپى رایت و حقوق مرتبط از بِرن تا تریپس

Abstract

<span style="font: 12px/normal Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif; text-align: justify; color: #000000; text-transform: none; text-indent: 0px; letter-spacing: normal; word-spacing: 0px; float: none; display: inline !important; white-space: normal; widows: 1; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; background-color: #ffffff; -webkit-text-stroke-width: 0px;">حقوق معنوى و به ویژه حقوق مالکیت فکرى و بالاخص کپى رایت, از حوزه هاى جذاب و داراى گستره روز افزون حقوقى و فقهى است. اگر چه اولین جلوه هاى پذیرش آن, به قریب سیصد سال قبل برمى گردد, ولى به دلیل فراوانى مصادیق جدید و گسترش قلمرو آن به حوزه هاى نو, هنوز هم به ویژه در حلقه هاى فقهى موضوعى نوپدید به شمار مى آید.شاید بتوان بارزترین جنبه ورود حقوق مالکیت معنوى و حقوق مالکیت فکرى به حوزه مباحث سنتّى موجود در فقه و حقوق اموال را طرح نوعِ جدیدى از مال دانست که به دلیل تفاوت ماهوى و ویژگى هاى خاص خود بسیارى از قواعد رایج در حقوق اموال را تحت تأثیر قرار داده و تدوین اصول جدیدى را در حوزه فقه و حقوق اموال ضرورى ساخته است. امروزه از این اصول و قواعد خاص به عنوان (حقوق مالکیت معنوى و فکرى) یاد مى شود. حجم روزافزون معاملات بین المللیِ مربوط به این حقوق و شکل گیرى اسنادى بین المللى در این زمینه نیز باعث شده است که به ویژه کپى رایت علاوه بر حقوق داخلى, جایگاهى بسیار برجسته در حقوق تجارت بین الملل پیدا کند. در این نوشتار ابعاد مختلف کپى رایت و حقوق مرتبط با آن, با توجه به جدیدترین اسناد بین المللى موجود در این باره مورد بحث قرار گرفته است. اصلى ترین جنبه هاى کپى رایت و حقوق مرتبط با آن عبارت اند از: پیشینه تاریخى آن در سطح ملى و بین المللى و به ویژه وضعیت آن در Trips, مفاهیم و تعاریف مربوط مانند: حق مؤلف, حق مادى, حق معنوى و حقوق مرتبط با آن, اصول حاکم بر کپى رایت, حوزه هاى نوپیداى کپى رایت مانند, برنامه هاى رایانه اى, بانک هاى اطلاعاتى و حقوق اجاره اى, محدودیت ها و استثنائات حمایت از کپى رایت, انواع حقوق مرتبط با کپى رایت و جنبه هاى اجرایى کپى رایت. همچنین از ابعاد مختلف کپى رایت در حقوق جمهورى اسلامى ایران نیز در این مقاله بحث شده است. و در پایان, عمده ترین جنبه هاى کپى رایت که در خور بررسى دقیق فقهى است مورد اشاره قرار گرفته است.</span>