بررسی فاکتورهای محیطی مؤثر در پراکنش سگ‌ماهی جویباری (Oxynoemacheilus bergianus) در رودخانة کردان

Abstract

به منظور بهره‌برداری پایدار و حفظ تنوع زیستی اکوسیستم‌های رودخانه‌ای، که در اثر فعالیت‌های انسانی دستخوش تغییرات درخور توجهی شده‌اند، شناخت نیازهای زیستگاهی گونه‌های ساکن آنها ضروری است. رودخانة کردان، یکی از رودخانه‌های حوضة دریاچة نمک، از ارتفاعات استان البرز سرچشمه می‌گیرد و یکی از محیط‌های پراکنش ماهی بومی <em>Oxynemacheilus bergianus</em> است. این رودخانه تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی از قبیل کشاورزی، سدسازی و طبیعت‌گردی قرار گرفته است. نیازهای زیستگاهی این ماهی و تأثیرات فعالیت‌های انسانی، با پایش کل رودخانة کردان، در 68 ایستگاه بررسی شد. بر پایة بهترین مدل انتخاب‌شده، با توجه به معیار اطلاعاتی آکایکه (AIC)‌، متغیرهای ارتفاع، عرض رودخانه، سرعت جریان آب و اندازة ذرات بستر عوامل تعیین‌کننده‌ای در حضور ماهی <em>O. bergianus</em> بودند. همچنین، سایر مدل‌هایی که بر پایة معیار اطلاعاتی آکایکه، به‌منزلة مدل‌های مناسب، تعیین شدند نشان دادند که دو متغیر ارتفاع و عرض رودخانه مهم‌ترین متغیرهای مستقل مؤثر در حضور این گونه‌اند. بنابراین، فعالیت‌های انسانی که در رودخانة کردان در حال انجام است، و سبب تغییر در ویژگی‌های محیطی مانند عرض، عمق، بستر و سرعت جریان رودخانه می‌شود، می‌تواند حضور و پراکنش سگ‌ماهی جویباری را در این رودخانه تحت تأثیر قرار دهد.