مدل‌سازی مطلوبیت رویشگاه آردوج (Juniperus foetidissima Willd.) در ذخیره‌گاه زیست‌کرۀ ارسباران

Abstract

هرچند گونه آردوج (JuniperusfoetidissimaWild.)در طبقه‌بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی در طبقه کمترین نگرانی قرار دارد، اما دامنه انتشار این گونه دیرزیست که نماد گیاهی استان آذربایجان شرقی است، کاهش یافته است و حفاظت رویشگاه‌های آن دارای اهمیت است. در این پژوهش، مطلوبیت رویشگاه آردوج در ذخیره‌گاه زیست‌کره ارسباران بررسی شد. بدین منظور برای مدل‌سازی مطلوبیت رویشگاه آردوج با استفاده از نقاط حضور گونه، از روش تحلیل عامل آشیان بوم‌شناختی (ENFA) بهره‌گیری شد. درصد شیب و طبقات آن، طبقات جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و طبقات آن، شکل واحدهای اراضی خاک و زمین‌شناسی، طبقه‌بندی اقلیمی به‌عنوان متغیرهای مستقل محیط‌زیستی در مدل‌سازی استفاده شدند. نتایج نشان داد این گونه دارای آشیان بوم‌شناختی باریکی بوده و نسبت به تغییرات زیستگاه حساس است. رویشگاه‌های مطلوب گونه در محدوده ارتفاعی 330 تا 1500 متر از سطح دریا، شیب 10 تا 60 درصد، تمامی دامنه‌ها و در محدوده اقلیم‌های نیمه‌خشک و مدیترانه‌ای قرار دارد. بر اساس مدل‌سازی انجام شده 17/27 درصد از وسعت ذخیره‌گاه زیست‌کره ارسباران، رویشگاه مطلوبی برای آردوج است. نتایج این پژوهش برای اهداف مدیریتی در توسعه پایدار اکوسیستم‌های جنگلی، حفاظت و احیای این اکوسیستم‌ها کاربرد دارد.