ذخیرۀ کربن و رابطة آن با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی در خاک کاربری های مختلف در منطقة زاگرس شمالی

Abstract

تحقیق حاضر با هدف برآورد مقادیر وزنی ذخیرۀ کربن و ارتباط آن با سایر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک درچهار کاربری (بکر، حفاظتی، بهره‌برداری و باغی) در منطقة زاگرس شمالی در استان آذربایجان غربی انجام گرفت. در هر کاربری در داخل واحدهای همسان 30 قطعه نمونه مشخص شد و در هر یک از آنها نمونه‌برداری از خاک انجام گرفت و سپس مهم‌ترین خصوصیات خاک شامل کربن آلی، جرم مخصوص ظاهری، بافت، رطوبت اشباع، درصد تخلخل، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ازت کل، آهک، فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج نشان داد کربن ذخیره‌شده در دو عمق 15-0 و 50-15 سانتی‌متر به‌ترتیب در کاربری بکر 96 /90 و 92/128 تن در هکتار، در کاربری حفاظتی 85/82 و 99 /173 تن در هکتار، در کاربری بهره‌برداری 26/78 و 26/119 تن در هکتار و در کاربری باغی 75/34 و 95/58 تن در هکتار است. همچنین نتایج نشان داد که بین مقادیر آهک، شن، سیلت، درصد تخلخل، جرم مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، پتاسیم، فسفر، هدایت الکتریکی، کربن آلی و C/N، در کاربری‌های مورد مطالعه و در عمق‌های اندازه‌گیری‌شده با مقدار ذخیرۀ کربن همبستگی وجود دارد و براساس مدل‌های به‌دست‌آمده در کاربری‌های مختلف درصد کربن آلی، جرم مخصوص ظاهری و درصد تخلخل بیشترین تأثیر را در مقدار ذخیرۀ کربن داشته‌اند.