تحلیل تغییرپذیری پایداری خاکدانه و اجزای ناپایدار مادۀ آلی خاک در توده‌های خالص جنگلی

Abstract

اثر سه توده توسکای ییلاقی، افراپلت و زربین با سن 28 سال و همچنین عرصه فاقد پوشش بر پایداری خاکدانه و مواد آلی ذره‌ای خاک در جنگل دارابکلای ساری بررسی شد. در هر یک از عرصه‌ها، شش نمونه خاک سطحی با دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی‌متری، در مجموع 12 نمونه از هر عرصه، برای تجزیه آزمایشگاهی برداشت شد. به‌منظور بررسی تفاوت یا نبود تفاوت در مقادیر مشخصه‌های مختلف خاک در ارتباط با نوع پوشش‌های جنگلی و عمق خاک از آزمون تجزیه واریانس دوطرفه در قالب طرح فاکتوریل استفاده شد. نتایج بیانگر تغییرپذیری مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی و زیستی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، بافت، رطوبت، pH، هدایت الکتریکی، آهک، کربن، نیتروژن، عناصر غذایی قابل جذب، تعداد و زی‌توده کرم‌های خاکی در سطح عرصه‌های بررسی‌شده بوده است. براساس یافته‌های این پژوهش، جنگلکاری سبب افزایش درصد پایداری خاکدانه، مقدار کربن و نیتروژن آلی ذره‌ای در هر دو عمق مورد بررسی شده است. لایه‌های بالایی و پایینی خاک تحت توده توسکای ییلاقی دارای بیشترین مقادیر مشخصه‌های پایداری خاکدانه (79/3 و 82/4 درصد)، کربن آلی ذره‌ای (4/24 و 3/56 گرم بر کیلوگرم) و نیتروژن آلی ذره‌ای (0/45 و 0/4 گرم بر کیلوگرم) بود و کمترین مقادیر این مشخصه‌ها به‌ترتیب با 50/54 و 52/76 درصد، 1/98 و 1/48 گرم بر کیلوگرم، 0/22 و 0/16 گرم بر کیلوگرم در عرصه فاقد پوشش مشاهده شد. نتایج بیانگر آن است که جنگلکاری با گونه توسکای ییلاقی، سبب پایداری خاکدانه و تقویت مواد آلی ذره‌ای خاک شده و برای احیای عرصه‌های جنگلی تخریب‌یافته پیشنهاد می‌شود.