بررسی صفات جوانه زنی بذر سنجد تلخ (Elaeagnus rhamnoides) در رویشگاه های ایران، چین و تبت

Abstract

این پژوهش اولین بار در ایران به‌منظور معرفی درختچۀ پیشا­هنگ جنگلی و دارویی سنجد تلخ (پرخار) و تعیین صفات بیانگر قدرت بذور این گونه از هفت پرونانس ایران و چین در آزمایشگاه انجام گرفت. به این منظور، ضمن شناسایی رویشگاه­های این گونه، بذرهای مبدأ البرز، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، قزوین، چین و تبت پس از ضدعفونی در پتری­دیش­ در ژرمیناتور قرار گرفت. بذور در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار با 25 بذر کاشته شدند. در پایان دورۀ رویشی بذر، شاخص­های درصد جوانه‌زنی، تعداد بذر سبزشده، میانگین زمان جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، انرژی جوانه‌زنی، شاخص بنیۀ بذر، مجموع طول ساقه­چه، مجموع طول ریشه­چه، میانگین طول ساقه­چه، میانگین طول ریشه­چه، ضریب آلومتری، تعداد ساقه­چه، تعداد ریشه­چه و نسبت تعداد ریشه­چه به ساقه­چه محاسبه شد. میانگین درصد جوانه‌زنی 90، 48، 95، 36، 33، 32 و 60 برای مبدأ البرز، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، قزوین، چین و تبت به‌دست آمد. بیشترین درصد جوانه‌زنی در مبدأ آذربایجان شرقی و کمترین آن در مبدأ چین مشاهده شد. شاخص بنیۀ بذر در بذور پرونانس آذربایجان شرقی با 1/54 بیشترین و در پرونانس چین با 6/20 کمترین مقدار بود. ضریب آلومتری که برآوردی از نسبت طول ریشه­چه به ساقه­چه است، در مبدأ مازندران با 4/2 بیشترین، و در مبدأ قزوین با 95/0 کمترین مقدار را نشان داد. با انجام این مطالعه می­توان نتیجه گرفت که تکثیر این گونه از طریق بذر امکان پذیر و قابل توصیه است. تحقیق بیشتر دربارۀ این گونۀ با‌ارزش به‌دلیل مقاومت به خشکی، تثبیت‌کنندگی ازت و خاصیت دارویی کم‌نظیر آن توصیه می­شود.