برهم‌‌کنش آثار تنش خشکی و پوسیدگی ریشۀ فوزاریومی در برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک نهال‌های کُنار

Abstract

کُنار (Ziziphus spina-christi) درختی جنگلی است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک آسیا و افریقا رشد می‌کند و بومیان به‌طور گسترده از میوه‌ها، برگ‌ها، پوست، و چوب آن استفاده می‌کنند. از سال 1387 مرگ تعداد زیادی از نهال‌های کُنار با علایم پوسیدگی در ریشه در نهالستان‌های کازرون و لامرد در استان فارس مشاهده شد. عامل بیماری ضمن حمله به ریشه‌ها سبب تغییر رنگ و نکروز پوست داخلی و چوب در محل طوقه می‌شود. با کشت بافت‌های تغییر‌رنگ‌یافته (ریشه و طوقه) روی محیط کشت عصارة سیب‌زمینی‌ـ‌آگار جدایه‌های قارچ Fusarium oxysporumجدا شد و بیماری‌زاییِ گونة فوق با استفاده از اصول کخ به اثبات رسید. از آنجا که کُنار در مناطق خشک نهال‌کاری می‌شود و بیماریِ مرگ نهال ناشی از پوسیدگی ریشه نیز در این مناطق شایع است، برهم‌کنش تنش خشکی و عامل بیماری‌زا در آلودگی ریشه‌های این گیاهان مطالعه و بررسی شد. به‌‌‌منظور بررسی اثر متقابل سطوح مختلف تنش خشکی و عامل بیماری‌‌زا، مطالعه‌ای به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار شامل تیمار‌های دور‌آبیاری (دو، سه، پنج، و هشت ‌روزه) و قارچ F. oxysporum تحت شرایط گلخانه انجام گرفت و برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک نهال‌ها، مانند ارتفاع، تعداد برگ، و طول و پهنای برگ، بررسی شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان می‌دهد که عکس‌العمل رشدی کُنار در مقایسه با تنش‌های خشکی اعمال‌شده به سطوح خشکی بستگی دارد. همچنین، کاهش ارتفاع و تعداد برگ در هر گیاه در برهم‌کنش F. oxysporum و تنش خشکی بیش از 50 درصد مشاهده شد.