اولین انتخاب و آخرین تلاش‏ها براى تعیین مجتهدان ناظر بر مجلس مشروطیت

Abstract

در این مقال، در آغاز، به گرایش مذهبى ایرانیان قبل از اسلام، اشاره مى‏شود و این که باورهاى مذهبى، با فرهنگ ایرانیان آمیخته بوده است، از این روى، هر حرکت اصلاحى در ایران، همراه با تفکر مذهبى بوده است. آن گاه به تصویب اصل دوم متمم قانون اساسى مشروطه پرداخته مى‏شود و این که این اصل که براى تصویب آن بسیار تلاش شد براى اولین و آخرین بار به کوشش آخوند خراسانى و علماى نجف در مجلس دوم پس از سقوط محمد على شاه به اجرا در آمد. پس از آن علماى ایران، براى اجراى این اصل تلاش کردند که به طور مشخص به بررسى دو مقطع تاریخى، در این مقال به آنها پرداخته مى‏شود: مقطع اول زمانى که سردار سپه، جمهورى را مطرح کرد که حمایت علماى مهاجر نجف از وى، در نشست قم، مشروط به معرفى مجتهدان ناظر بوده است و مقطع بعدى در قیام حاج آقا نور الله اصفهانى بود که یکى از خواسته‏هاى وى، اجراى این اصل بوده است در همین مقطع، قرار بوده آیةالله بروجردى، همراه سید احمد شاهرودى به عنوان نماینده آیات نجف با رضا خان دیدار کنند که برنامه به هم مى‏خورد و آقاى بروجردى در مرز ایران و عراق دستگیر و روانه ارکان حرب (ستاد ارتش) مى‏شود و دیگر کم‏تر اجراى این اصل به طور جدى مطرح مى‏شود.