نقشبندیّه در بوسنی و هرزگوین

Abstract

سلسله نقشبندیه منسوب به خواجه بهاء الدین محمد نقشبند بخارایى ( ٧١٧ - ٧٩١هـ) طریقتی معتدلانه و شریعت محور است. این طریقت در قرن نهم هجری/ پانزدهم میلادی توسط عثمانی‌ها به بوسنی راه یافت. عینی دده و شمسی دده، از مشایخ پرآوازه این سلسله، در حقیقت اولین نمایندگان طریقت نقشبندیه در بوسنی بودند. رفتارهای شایسته پیروان این طریقت که بیشتر از روشن‌فکران جامعه بودند، موجب گسترش این سلسله در سطوح مختلف جامعه شد و این طریقت را در شمار پرنفوذترین طریقت‏های صوفیه در بوسنی در آورد تا آن‌جا که به «طریقت بومی مردم بوسنی» شهرت یافت. طی قرن‌های دوازدهم و سیزدهم هجری/ هجدهم و نوزدهم میلادی، شبکه‌ای از تکیه‌های نقشبندیه در شهرهای مختلف بوسنی تأسیس شد که بر تمام بوسنی و هرزگوین نفوذ داشت. این طریقه در قرن بیستم میلادی، یعنی در دورانی که حکومت کمونیستی درپی نابودی تصوف و اسلام در منطقه بود، نقش بسیار مهمی در رویارویی با آنان ایفا کرد؛ چندان که می‌توان ادعا کرد شکست کمونیست‌ها در این نواحی، حاصل حضور و فعالیت بزرگان طریقت نقشبندیه بوده است