بازشناسی جایگاه مذهب در روابط اهل سنت کردستان و حکومت صفوی ‌(907-996 هـ)

Abstract

سیاست دولت صفوی دارای رویکردی چندگانه بود. همین ویژگی تلقی از آن را به عنوان یک دولت شیعی با کارکردهای عقیدتی دشوار می‌سازد. این رویکرد چندگانه­ هم در پیش‌برد سیاست داخلی خود را نمایان می‌ساخت و هم در عرصه­ سیاست خارجی نمود می‌یافت؛ چنان‎که اتخاذ سیاست‎های عقیدتی، ارجحیت مصلحت بر حقیقت و اولویت واقع‎گرایی بر آرمان‎گرایی حاصل آن بود. پژوهش حاضر با ابتنا بر این نگرش، به روابط اهل سنت کردستان با حکومت صفوی می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که در طول قرن دهم هجری، خطوط کلی مذکور مبنای عمل و چارچوب اصلی سیاست دولت صفوی را در ارتباط با اهل سنت کردستان شکل می‌داده و شاهان صفوی روابط خود با کردان سنی مذهب را نه بر اساس رویکردها و سیاست‌های عقیدتی بلکه بر مبنای منافع و مصالح سیاسی، نگه‌داشت امرای کرد در چارچوب پیکره ایران و حفظ پایگاه اجتماعی خود در کردستان تنظیم می‌کرده‌اند. متقابلا، ساخت قدرت محلی در کردستان کارکردی دوگانه داشت: هم می‌توانست در جهت منافع صفویان باشد و هم این منافع را به‌خطر اندازد. عملکرد نیروهای موجود در این ساختار حاکی است که در کنش‌ها و واکنش‌های کردان سنی‌مذهب نیز، مذهب فاقد جایگاه محوری در تعاملاتشان با دولت صفوی بوده است.