پیش‌بینی جهات توسعۀ شهری با استفاده از روش ترکیبی سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل احتمالاتی بیزین (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)

Abstract

توسعة غیراصولی شهرها به­ویژه در کشورهای درحال‌توسعه، مدیریت رشد شهرها را به یکی از مهم‌ترین چالش‌های قرن 21 تبدیل کرده است. با وجود این، می‌توان با پیش‌بینی توسعة آتی شهر، برنامه‌ریزی بهینه‌ای برای شهر انجام داد. هدف از این پژوهش، پیش‌بینی جهات توسعة آتی شهر اردبیل با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چندزمانة مربوط به سال‌های 1987 و 2013 است. در این پژوهش، با استفاده از تئوری بیزین و 14 معیار طبیعی و انسانی مؤثر در توسعة شهری، نقشة پهنه‌بندی قابلیت توسعة شهری برای شهر اردبیل تهیه شد. سپس با استفاده از احتمالات تئوری بیزین، ارتباط میان معیارها و مناطق توسعه‌یافته تعیین و درنهایت، نقشة قابلیت توسعة شهری در پنج کلاس طبقه‌بندی شد. مطابق نقشة پهنه‌بندی، 8/17 درصد منطقه در کلاس با قابلیت توسعة خیلی زیاد، 6/29 درصد در کلاس با قابلیت توسعة زیاد، 4/20 درصد در کلاس با قابلیت توسعة متوسط، 9/18 درصد در کلاس با قابلیت توسعة کم و 3/24 درصد نیز در کلاس با قابلیت توسعة بسیار کم قرار گرفته‌اند. مناطق با قابلیت توسعة زیاد و بسیار زیاد به‌طور عمده در قسمت جنوب غربی و شمال غربی واقع شده‌اند. دقت نقشة قابلیت توسعة شهری، با استفاده از یک‌سوم مناطق توسعه‌یافته ارزیابی شد. نتیجۀ ارزیابی نشان داد که مدل با قابلیت پیش‌بینی 8/98 درصد در کلاس‌های با قابلیت توسعۀ زیاد و بسیار زیاد، دقت قابل­قبولی در ارزیابی و پیش‌بینی توسعۀ آتی شهر دارد.