بررسی ویژگی‌های اقتصادی مسکن و برآورد نرخ سودآوری و بهره‌وری عوامل تولید مسکن (مطالعة موردی: سنندج)

Abstract

مسکن در ایران از نظر اقتصادی دووجهی است؛ یعنی در عین مصرفی‌بودن، با توجه به شرایط اقتصادی کشور، همواره کالایی سرمایه‌ای محسوب می‌شود. ارزش سرمایه‌ای مسکن در شرایطی که سایر بخش‌های تولیدی و تجاری کشور در حال رکود هستند و این کالا یکی از بخش‌های محدود جذب‌کنندة نقدینگی‌های مردم به‌شمار می‌آید، بیشتر می‌شود. با توجه به جایگاه و اهمیت مسکن در اقتصاد خانوارها و اقتصاد کلان کشور، تحولات هریک از بخش‌های کلان اقتصادی کشور در بازار مسکن تأثیرگذار است و هر تغییر در ویژگی‌های اقتصادی بخش مسکن، پیامدهای زنجیره‌ای در اقتصاد کلان به‌‌دنبال دارد. در شهر سنندج با توجه به شرایط توپوگرافی و محدودیت در عرضة زمین مرتبط با نرخ رشد جمعیت (به‌ویژه مهاجرت‌پذیری)، اقتصاد مسکن شرایط ویژه و مهمی دارد. تأمین مالی و سهم پس‌انداز خانوارها نیز عاملی تعیین‌کننده است. در این مقاله، با بررسی اجمالی بازار تولید و عرضة زمین و مسکن، سهم مسکن در سبد هزینه‌ای خانوارها تحلیل شده است. همچنین با بررسی نرخ حمایت در بازار زمین و حجم یارانه‌ها، نرخ سودآوری اقتصادی در بازار زمین و ساخت‌وساز محاسبه شده است. بررسی برآورد بهره‌وری عوامل تولید، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار در رونق یا رکود این بخش در پایان صورت گرفته است. پژوهش حاضر به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی است و نتایج آن نشان می‌دهد میان تقاضای مؤثر و تقاضای بالقوه شکاف معناداری وجود دارد. همچنین درحالی‌که نرخ سودآوری در بازار زمین و ساخت‌وساز بسیار بالاست، بهره‌وری عوامل تولید مسکن درمجموع مثبت و روبه‌رشد است.