تأثیر مبادلات اقتصادی در توسعۀ شهرهای مرزی (مطالعۀ موردی: شهر پیرانشهر)

Abstract

بخشی از رشد و توسعۀ شهری کشورها تابع موقعیت جغرافیایی آن‌‌هاست. توسعۀ شهرهای مرزی بیشترین وابستگی را به موقعیت جغرافیایی و فاکتورهایی مانند مبادلات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آن‌ها با فضای پیرامونی دارد. پیرانشهر در آذربایجان غربی، یکی از این شهرهای مرزی است که به‌‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌‌اش، به‌‌لحاظ توسعه در وضعیت حاشیه‌ای قرار گرفته است. در این مقاله، نقش موقعیت جغرافیایی در توسعۀ شهر مرزی پیرانشهر و تأثیرات آن بر تحولات ناشی از گسترش اقتصاد مرزی آن بررسی می‌‌شود. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است و مستندات و داده‌های مورد نیاز آن، با مطالعات کتابخانه‌ای، مراجعه به سازمان‌ها و آمارنامه‌ها و همچنین مطالعات میدانی گردآوری شده است. مطابق نتایج، مبادلات اقتصادی با کردستان عراق موجب اشتغال‌زایی، تغییر نقش و کارکرد اقتصادی شهر، گسترش کالبدی و تغییر کاربری زمین شده است. همچنین مشاهدات نشان می‌دهد درنتیجۀ مبادلات مرزی، نقش اولیۀ نظامی-امنیتی شهر به‌‌سوی کارکرد تجاری-خدماتی در حال تغییر است. با توجه به این مهم، ضروری است ضمن توجه به نقش واسطه‌ای - فراهم‌سازی مواد اولیۀ مورد نیاز داخلی و ایجاد دریچه‌ای برای صادرات محصولات تولیدی - توجهی ویژه به مقولۀ ساماندهی و مدیریت یکپارچۀ مبادلات و حداقل‌سازی پیامدهای منفی آن صورت گیرد.