سطح و درجۀ آسیب‌پذیری ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی (از دیدگاه کشاورزان)

Abstract

خشکسالی، بر طیف گسترده‌ای از اقلیم‌ها و اکوسیستم‌ها تأثیر می‌گذارد. شعاع تأثیر این پدیده، در مناطق روستایی بیش از سایر نقاط است؛ زیرا اقتصاد روستایی، اتکای شایان­توجهی به فعالیت‌های کشاورزی دارد. شرایط اقلیمی، تا حد زیادی بر تولید محصول اثر گذاشته است، اما همزمان کیفیت و کمیت آب، نهادها، شرایط اقتصادی و اجتماعی در ایجاد فرصت یا برعکس، استرس برای مردم محلی و امرارمعاش عمل می‌کنند. از نظر مردم محلی، خشکسالی هر فصل، بارش اندک نسبت به تقاضای آب است که سبب برداشت محصول ضعیف یا در کل، ناکامی کشت و ایجاد مشکل در دامداری به­دلیل کمبود تغذیه و بارندگی اندک می­شود. پژوهش حاضر با هدف پهنه‌بندی دهستان مورد مطالعه، برای نشان­دادن سطح و درجۀ آسیب‌پذیری ناشی از خشکسالی از دیدگاه کشاورزان صورت گرفته است؛ بنابراین، ده روستا به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و با تکمیل 300 پرسشنامه، سطح و درجۀ آسیب‌پذیری ناشی از خشکسالی، با استفاده از متغیرهای مربوط سنجیده شد. روستاهای نمونه، براساس داده‌های برداشت‌شده و با استفاده از تحلیل واریانس، در محیط نرم‌افزار SPSS رتبه‌بندی و درنهایت، با استفاده از روش میان­یابی در نرم‌افزار GIS، دهستان مورد مطالعه از نظر سطح و درجۀ آسیب‌پذیری پهنه‌بندی شد. نتایج نشان می‌دهد روستاهای مورد مطالعه، از نظر سطح و درجۀ آسیب‌پذیری، تفاوت شایان­ملاحظه‌ای با یکدیگر دارند. درنهایت، تمامی روستاهای این دهستان، در پنج طیف، از بسیار کم تا بسیار زیاد طبقه‌بندی شدند تا روستاهای دارای ریسک بالاتر، از نظر آسیب‌پذیری شناسایی شوند.