ارزیابی توان اکولوژیک کاربری توسعه‎ی شهری با مدل تصمیم‎گیری چندمعیاری MCDM وGIS (مطالعه‎ی موردی: شهرستان ساری، استان مازندران)

Abstract

هر سرزمین متشکّل از عوامل و عناصر متعدّدی واقع در سطح و یا نزدیک سطح زمین است که به‎صورت انفرادی و یا ترکیبی، در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. عوامل و عناصر شکل‎دهنده‎ی نواحی مختلف را منابع طبیعی و یا اکولوژیکی می‎نامند که شامل منابع فیزیکی و زیستی است و به‎صورت منفرد و یا ترکیبی مورد بهره‎برداری انسان قرار می‎گیرند. استفاده از سرزمین، بدون در نظر گرفتن تفاوت‎های اکولوژیک و پتانسیل‎های محیطی، باعث پیامدهای ناگوار و تخریب محیط زیست می‎شود که درنهایت، منابع طبیعی را در معرض تهدید قرار داده و محیط را از توسعه‎ی پایدار دور می‎کند. استان مازندران با تنوّع اکوسیستم‎های مناسب و مساعد برای زیست انسانی و تنوّع جاذبه‎های طبیعی و چشم‎اندازها و مناظر با ارزش زیست‎محیطی، از مهم‎ترین نقاط جمعیّت‎پذیر کشور است؛ از این‎رو، رشد شهرها و سکونتگاه‎های روستایی و در پی آن سایر زیرساخت‎ها و تأسیسات انسانی مورد نیاز، ناگزیر از ارزیابی توان اکولوژیک کاربری مناسب و اختصاص پهنه‎هایی از استان برای این نوع کاربری شده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین کاربری مناسب توسعه‎ی شهری، بر اساس شاخص‎های مدل ارزیابی توان اکولوژیک توسعه‎ی شهری، روستایی و صنعتی ایران و با استفاده از روش تصمیم‎گیری چندمعیاری (MCDM) بر پایه‎ی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در شهرستان ساری، استان مازندران گردآوری شده است. نتایج حاکی از آن است که از مجموعِ مساحتِ شهرستانِ ساری که در 1965 واحد اکولوژیک شناسایی شده است، 23/32713 هکتار به کاربری مناسب، 465/47668 هکتار به کاربری متوسّط و 399/275438 هکتار به کاربری نامناسب توسعه‎ی شهری اختصاص دارد. در حال حاضر، پراکنش فضایی مراکز جمعیّتی شهرستان بیشتر در کاربری مناسب و متوسّط قرار دارد که از مهم‎ترین دلایل آن می‎توان به شیب کم، بافت خوب خاک، شرایط زهکشی مناسب و شرایط اقلیمی مساعد اشاره کرد.