بازشناسی چارچوب توسعه درون‌زا در تناسب با نقد سیاست‌های جاری توسعه مسکن (مسکن مهر) نمونه موردی: شهر نطنز

Abstract

در دهه‌های اخیر با ظهور انگاره‌های جدید، رشد و توسعه شهری به صورت هوشمند مطرح شده است و توسعه درون‌زا جزئی از آن به‌شمار می‌آید. این در حالی است که سیاست‌های جاری در کشور، فارغ از توجه به این انگاره‌ها تنها در پی پاسخگویی آنی به نیازهای جامعه است و بدین‌ترتیب عواقب آتی چنین تصمیماتی در رشد و توسعه‌ شهر نادیده انگاشته می‌شود. امّا بایستی توجه داشت که الگوبرداری از این مفاهیم و گرته‌برداری محض از آنها پیامدهای به‌مراتب بدتری خواهد داشت. از این رو با کنکاش دقیق در مفاهیم، چالش‌ها و راهبردهای آنها می‌بایست بسترسازی مناسبی برای بومی‌سازی این الگو فراهم آید. هدف کلی این مقاله بازشناسی سیاست‌های مسکن مهر و نقد علمی بر آن، با توجه به ضرورت‌ها و محدودیت‌های توسعه شهری و ارائه الگوی توسعه درون‌زا به عنوان راهکار انطباقی این سیاست‌ها با رشد هوشمند شهری است. از این‌رو ابتدا به بررسی ضرورت توسعه افقی شهر، که مسکن مهر بر آن پافشاری دارد، پرداخته می‌شود؛ سپس به تبیین فرآیند و چارچوب توسعه درون‌زا اشاره می‌گردد و در نهایت به امکان‌سنجی توسعه درون‌زا به عنوان راهکار جایگزین مسکن مهر پرداخته می‌شود. نتایج کلی این تحقیق مبین این نکته است که در شهرهایی که امکان بارگذاری توسعه درون‌افزا وجود دارد، استقرار و مکان‌گزینی مسکن مهر ورای ساختار و سازمان فضایی شکل‌یافتة شهر، هزینه‌های مضاعفی را در تأمین زیرساخت‌ها و خدمات شهری به مدیریت شهری تحمیل می‌کند؛ حال آنکه با هدایت جریان‌های سرمایه‌گذاری دولتی به سمت توسعه درون‌زا، ضمن استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود، هزینه‌های توسعه شهری در عرصه‌های محیطی، اقتصادی و اجتماعی به مراتب کاهش خواهد یافت.