چالش‌ها و موانع برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای در ایران
چکیده
از زمان پیدایش تفکر برنامه‌ریزی، یعنی اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی با روی کارآمدن رضاشاه تاکنون برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای در کشور همواره مطرح بوده است. این نکته مهم که در طول برنامه‌های عمرانی کشور قابل نقد و بررسی است، در مدت زمان نزدیک به نیم‌قرن مسیر پرفراز و نشیبی را بدون تحول و تکامل مثبت سپری کرده است. به‌رغم این سابقه طولانی، نتایج مورد انتظار یعنی توسعه متعادل منطقه‌ای در کشور حاصل نشده است. به نظر می‌رسد نظام برنامه‌ریزی تمرکزگرای بخشی‌نگر هرگز نتوانسته است توسعه‌ای همگون با مزیت‌ها و تنگناهای مناطق را محقق سازد و بی‌تعادلی در توسعه منطقه‌ای کشور پیامد آن بوده است. این مقاله با هدف بررسی موانع توسعه منطقه‌ای در ایران در دو مقطع زمانی قبل و بعد از انقلاب تدوین شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است. در وهله اول تمامی منابع و اسناد اولیه و ثانویه مرتبط با برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای گرد‌آوری و مرور گردید و سپس با استنتاج مهم‌ترین متون به بررسی و تحلیل مطالب گرد‌آوری شده هم‌سو با هدف مقاله پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که اصلی‌ترین مانع توسعه منطقه‌ای در کشور به نظام برنامه‌ریزی آن برمی‌گردد. تمرکزگرایی، بخشی‌نگری، فقدان فرهنگ برنامه‌ریزی در سطوح مدیریتی، فقدان بسترهای قانونی، وابستگی به درآمدهای نفتی، نقصان منابع داده و اطلاعات، ضعف برنامه‌ها و کمبود نیروی متخصص در نظام برنامه‌ریزی از جمله ویژگی‌های این نظام برنامه‌ریزی بوده است. به‌علاوه، فقدان رویکرد حکمروایی خوب شهری و همچنین عدم درک و یا درک ضعیف از اهمیت و ضرورت آن در برقراری نظام مطلوب مدیریت و برنامه‌ریزی، این کمبودها را تشدید کرده است.
کلید واژگان
ایران.بخشی‌نگری
تمرکزگرایی
موانع توسعه منطقه‌ای
نظام برنامه‌ریزی
شماره نشریه
3تاریخ نشر
2010-10-231389-08-01
ناشر
دانشگاه تهرانUniversity of Tehran
سازمان پدید آورنده
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهراندانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران
شاپا
2008-62962423-7736
