کارگزاری امور خارجه در کردستان در آغاز سدﮤ بیستم میلادی/چهاردهم قمری

Abstract

کارگزاری‌های وزارت خارجه به‌منظور مقابله با گسترش نفوذ قدرت‌های بزرگ، در شهرهای استراتژیک تأسیس شدند. اوایل سدۀ بیستم میلادی/چهاردهم قمری، آخرین سال‌های فعالیت کارگزاری در سراسر کشور به شمار می‌رود. سال‌هایی که مهم‌ترین دوران حیات این تشکیلات نیز بود. کارگزاری کردستان یکی از کارگزاری‌های پرمشغله در این عصر بود. وظایف این کارگزاری بسیار متنوع بود و به طور تقریبی تمام مسائل حقوقی، سیاسی، اجتماعی و نظامی محلی را دربرمی‌گرفت؛ مسائلی مانند رابطه با کنسول‌های کشورهای خارجی در کردستان، اتباع خارجی، اقلیت‌های دینی، هماهنگی با مقامات محلی و ... . مقاﻟﮥ حاضر بر آن است عملکرد کارگزاری کردستان را در مهم‌ترین مسائل و موضوعات ایالت، یعنی روابط با قدرت‌های بزرگ به‌ویژه شهبندری عثمانی، دیوان‌سالاران محلی، عشایر، ملل متنوعه (اقلیت‌های دینی) و تابعیت بررسی کند. پرسش مقاله این است که آیا کارگزاری کردستان، باتوجه به اوضاع ایالت، در امور محوﻟﮥ خود توفیق یافت و همچنین، تعامل‌ها و روابط آن با قدرت‌های محلی بر چه پایه‌ای بود. این پ‍ژوهش با رویکرد تاریخی و با تکیه‌بر روش توصیفی‌تحلیلی و به طور عمده برپایۀ اسناد وزارت امور خارجه (ساوخ) نوشته شده است. نتایج پژوهش از آن حکایت می‌کند که کارگزاری کردستان در پیش‌بردن اهداف دولت مرکزی در ایالت باز ‌ماند.