بررسی اهمیت موضوع نان در تحولات سیاسی اجتماعی شهر اصفهان دوره پهلوی اول (1304تا1320شمسی/1925تا1941م)

Abstract

در سده‌های اخیر تاریخ ایران، کمبود نان همواره یکی از بحران‌های اصلی بوده است. قحطی نان و خواروبار از مسائل مختلف جغرافیایی و سیاسی، کاهش نزولات آسمانی، شیوه کشاورزی سنتی و بروز دو جنگ جهانی ﻣﺘﺄثر بود. با بروز قحطی، مردم و دولت‌های وقت با بحران کمبود نان مواجه می‌شدند. نانیکه غذای اصلی مردم بود. این پژوهش به‌دنبال پاسخ‌گویی به پرسش‌های ذیل است: وضعیت نان شهر اصفهان در دوره پهلوی‌اول به چه صورت بود. چه اقداماتی برای رفع این مشکلات صورت گرفت؟ اقدامات دولت تا چه میزان در حل مشکل نان در اصفهان مؤثر بود. براساس یافته‌های به‌دست‌آمده در این پژوهش، در دوره پهلوی‌اول برای رسیدگی به وضعیت نان شهر اصفهان و رفع مشکلات آن اقداماتی صورت گرفت. بخشی از این اقدامات عبارت بود از: دخالت مستقیم دولت در خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به نانواها، تدوین نظام‌نامه‌هایی برای کاهش‌دادن و تثبیت‌کردن قیمت نان، نظارت بر عملکرد نانواها ازطرف بازرسان شهرداری اصفهان، رسیدگی به وضعیت بهداشت مغازه‌های نانوایی و سلامت نانواها، صدور مجوز قانونی ازطرف شهرداری برای فعالیت نانوایی‌ها. به‌نظر می‌رسد که در دوره پهلوی‌اول، دولت تلاش‌هایی انجام داد؛ اما به‌طور قطع مشکلات نان شهر اصفهان را خاتمه نداد؛ زیرا بروز جنگ‌جهانی‌دوم و وقایع شهریور1320/1941م، نشان داد که مشکلات ریشه‌دار مربوط به نان در شهر اصفهان همچنان پابرجاست. در این مقاله، روش پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای و بررسی اسناد و روزنامه‌ها و تطبیق و تحلیل منابع موجود، به‌خصوص منابع اصلی، است.