بررسی رویکرد اسلام‌گرایانة ایران‌ستیز در اندیشه ایرانیان (موردپژوهش: صاحب ابن عباد و بدیع الزمان همدانی)

Abstract

فتح ایران توسط اعراب تحولی عمیق در ایران پدید آورد. این حادثه موجبات تغییر ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور را فراهم آورد. در مواجهه با وضعیت جدید جریان‌های گوناگونی در ایران شکل گرفتند؛ در این میان کسانی بودند که نه تنها به دین جدید درآمدند، بلکه گذشته خود را به عنوان دوران جهل و شرک و پلیدی انکار نموده و غرق در شرایط جدید شدند. این گروه اسلام گرایانی بودند که خود را تنها با عناصر و مؤلفه‌های جدید و عمدتاً دینی تعریف می‌کردند و هیچ توجهی به حفظ و ترویج مواریث فرهنگی ایران نداشته و حتی به رد و انکار آداب و رسوم و عقاید ایرانی اهتمام داشته‌اند. هدف ما در این پژوهش، بررسی رویکرد اسلامگرایانة ایران ستیز در اندیشه ایرانیان، بطور موردی صاحب ابن عباد و بدیع الزمان همدانی، است و برآنیم با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤالات پاسخ دهیم که: ریشه و تبار جریان اسلام‌گرایانه و ایران ستیز کجاست؟ و زمینه‌ها و دلایل تکوین چنین رویکردی چیست؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که رویکرد اسلام گرایی و ایران ستیزی، ریشه در دوران نخستین اسلامی دارد و شکل گیری آن به دوران گسترشِ دین اسلام در ایران برمی گردد و اینکه تملایلات اسلام‌گرایانه و ایران ستیزانه به جهت عدم تمایز بین عرب و دین اسلام بوده است.