شرق ایران در جنگ جهانی دوم: عبور مهاجرین لهستانی

Abstract

سابقه حضور قدرت‌های استعماری بخصوص انگلیس و روسیه در شرق ایران به سال‌های قبل از جنگ جهانی اول و رقابت آن‌ها بر سر مسئله هندوستان بازمی‌گردد اما در گیرودار جنگ جهانی دوم بار دیگر ایران، بخصوص نواحی شرقی، کانون توجه قدرت‌های بزرگ واقع می‌شود. در جریان جنگ و با شدت گرفتن و تغییر معادلات و باوجود اعلام بی‌طرفی از سوی ایران، قسمت‌هایی از این سرزمین به اشغال نیروهای متفق درآمد. نخستین کارکرد شرق ایران برای متفقین، استفاده از راه‌های مواصلاتی این منطقه برای رساندن تدارکات و تسلیحات به شوروی بود. جنگ جهانی دوم در دیگر سوی، منجر به کوچ اجباری تعداد زیادی از لهستانی‌ها شد، با توجه به این‌که بخش‌هایی از سرزمین لهستان هم‌زمان مورد تجاوز آلمان و اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت، تعداد زیادی از این آوارگان، توسط روس‌ها به سمت آسیای مرکزی و ازآنجا به ایران کوچانده شدند. ورود عده‌ای از آن‌ها به ایران، از مرزهای شرقی صورت گرفت و طبق قراردادهای وضع‌شده بین متفقین و ایران پس از سامان‌دهی و رسیدگی به وضعیت آشفته آن‌ها عمدتاً توسط انگلیس، زمینه عبورشان از راه‌های شرقی ایران، برای کمک به جبهه‌های جنگ، فراهم گردید. این پ‍‍‍پژوهش درصدد است به بررسی اوضاع سیاسی - اجتماعی جنگ جهانی دوم در شرق ایران و چگونگی ورود لهستانی‌ها به این منطقه بپردازد