بررسی مالیات و تأثیر آن بر زندگی روستاییان در دوره صفویه

Abstract

دوره صفویه به‌واسطه ایجاد تغییر در نگرش دینی یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخی است. در این مقاله به بررسی مقدماتی وضعیت روستائیان به‌مثابه یکی از گروه‌های فرودست در دوران صفویه از بُعد اقتصادی خواهیم پرداخت. روستائیان در دوران صفویه یکی از مهم‌ترین گروه‌های اجتماعی برای تأمین نیازهای ملی دولت مرکزی بودند. این تأمین مالی دولت مرکزی توسط روستائیان به‌واسطه مالیاتی خاصی بوده است که همواره از دوران قبل از اسلام بر زمین‌های کشاورزی توسط دولت‌ها بسته می‌شده است؛ اما در دوران صفویه این مالیات به همراه دو نوع اضافه ستانی دیگر وضعیت جدیدی را برای روستائیان به همراه آورد. هدف اصلی این نوشتار روشن ساختن معنا و مفهوم سه اصطلاح مالیاتی رایج در این دوره و تأثیر آن بر زندگی اقتصادی روستائیان است. در این نوشتار از روش توصیفی ـ تحلیلی برای بررسی وضعیت اقتصادی حاکم بر روستاهای زمان صفویه استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که نحوه‌ی مالیات دستگاه مالیاتی صفویه از روستائیان به‌صورتی بوده است که بیش از این‌که مالیات صورت بگیرد اضافه ستانی بوده است و روستائیان که به‌واسطه این اضافه‌ستانی‌های هرساله تحت‌فشار بوده‌اند با انواع روش‌ها سعی می‌کردند از این فشار مضاعف بکاهند.