نقوش سکّه‌های الیمایی و ارتباط آن با دریانوردی

Abstract

موقعیّت جغرافیایی سرزمین الیمایی، واقع در بخشهایی از خوزستان امروزی، باعث شده بود تا این ناحیه، نقش واسطه را میان آبراهه‌هایی که به رأس خلیج‌فارس ختم میشدند با فلات ایران و همچنین میانرودان ایفا کند. عبور یکی از مهمترین جاده‌های بازرگانی ایران از این سرزمین در کنار باروری ناشی از جریان داشتن چندین رودخانه باعث شده بود که الیمایی به کانون اقتصادی و بازرگانی مهمّی در دور? اشکانی تبدیل شود. آثار باستانی برجای مانده از فرمانروایان محلّی الیمایی همچون سنگ‌نوشته‌ها، سنگ‏نگاره‌های صخره‌ای، و مهم‌تر از همه، سکّه‌های فراوان، نشان از رونق این سرزمین در دور? مورد نظر دارد. وجود دو دِرمسرا در شهرهای سلوکیه کنار هدیفون (جراحی) و شوش (سلوکیه کنار اولائوس) میتواند تأیید دیگری برای این رونق اقتصادی باشد. سکه‌های ضربشده در این دِرمسراها، متأثر از سکه‌های عصر سلوکی دارای نقوشی همچون هلالِ‌ ماه، ستاره، سر اسب و نقشی لنگرگونه هستند. مسئل? اصلی در پژوهش کنونی، تفسیر نقوش مذکور و چگونگی ارتباط آن با سرزمین الیمایی و فرمانروایان محلّی آن است. از اینرو پیوند برخی نقوش موجود بر روی سکه‌های الیمایی با دریا و دریانوردی و ایزدان یونانی و ایرانی مرتبط با آب و رودخانه بعنوان یک فرضیه مطرح شده است. در این میان، ردّپای دو ایزد پوزوئیدون و آرتمیس، پررنگتر است. ایزدبانو آناهیتا و نانایا بعنوان معادلهای آرتمیس در ایران و میانرودان نیز قابل توجهند و اینکه بر اساس منابع نوشتاری، پرستشگاه‌های ثروتمندی متعلّق به آنها در ناحی? الیمایی وجود داشته است.