بررسی تأثیر سیلاب‌ها و آبگیری سد کارون 4 بر تغییرات ریخت‌شناسی رودخانه ارمند در ده سال اخیر (94-1384)

Abstract

ریخت­شناسی یکی از مهم­ترین شاخه­های علم مهندسی رودخانه است که بررسی تغییرات آن در رودخانه­هایی که سدهای بزرگ را تغذیه می­کنند، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در حقیقت بدست آوردن درک بهتر از رفتار رودخانه موجب کاهش صدمات و آسیب­های احتمالی به سازه­های هیدرولیکی و زیر ساخت­های عمومی می­شود. در همین راستا در این پژوهش به بررسی تغییرات ریخت­شناسی رودخانه ­ارمند که از حوضه­ کارون شمالی سرچشمه می­گیرد و نهایتاً وارد سد کارون 4 می­شود، پرداخته شده است. در این مطالعه با استفاده از 14 تصویر ماهواره­ای لندست ETM+ و OLI الگوی جابه­جایی مجرای اصلی رودخانه، به همراه تغییرات عرض و سینوسیته حاصل از فرایندهای رسوبگذاری و فرسایش در ده سال منتهی به سال 1394 و ناشی از دو سیلاب بزرگ در این بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد متوسط جابه­جایی مجرای اصلی رودخانه منجر به فرسایش (رسوبگذاری) برای ساحل راست و چپ به‌ترتیب 15 (14) و 10 (12) درصد عرض متوسط رودخانه است. همچنین نرخ خالص تغییرات مساحت ناشی از جابه­جایی مجرای اصلی رودخانه برای ساحل راست و چپ به‌ترتیب 11/0 و 74/0 هکتار در سال بدست آمد. با بررسی تأثیر سیلاب­ها مشخص شد در هر دو ساحل میزان فرسایش بیشتر از رسوبگذاری است و ساحل راست پویاتر از ساحل چپ است. بررسی­های مربوط به چهار بازه طولی در مسیر رودخانه نشان داد مقدار سینوسیته در تمام سال­ها با نزدیک شدن بازه­ها به مخزن سد کارون 4 افزایش می­یابد. همچنین نتایج نشان داد که سد کارون 4 بر تمامی پارامترهای ریخت­شناسی رودخانه ارمند تا بازه­ی 5/3 کیلومتری تأثیر بسزایی دارد.