عملیات آبخیزداری و تأثیر آن بر فرسایش و رسوب حوضه‌های مناطق نیمه خشک

Abstract

طی دهه‌های اخیر تلفات منابع آب و خاک در حوزه‌های آبخیز در اثر بهره‌برداری غیر اصولی از آن‌ها شدت فزاینده‌ای پیدا کرده، این موضوع باعث کاهش تولید و عمر مفید مخازن و افزایش میزان تولید رسوب شده است. در جهت اصلاح این روند مدیریت آبخیزداری استان‌های مختلف کشور اقدام به اجرای عملیات آبخیزداری در حوضه‌های مختلف محل مأموریت خود کرده‌اند که شامل بندهای سنگ و سیمانی، خاکی، چپری و غیره می‌باشد و همین امر دلیل انجام این پروژه بوده که اثر بخشی عملیات اجرا شده در استان‌های مختلف کشور مورد ارزیابی قرار گیرد. انجام عملیات بیولوژیک و مکانیکی آبخیزداری در سطح حوضه باعث تغییر امتیاز عوامل نه گانه روش تجربی MPSIAC می‌شود، در همین راستا این تحقیق در حوزه آبخیز دره مرید شهرستان بافت در استان کرمان انجام گرفت و تأثیر عملیات آبخیزداری اجرا شده بر روی تغییر رفتار حوضه در کاهش رسوب ارزیابی شد. طبق بررسی‌های بعمل آمده از رسوبات به تله افتاده درمخزن سدها، وزن رسوبات، 98/6609 تن درسال می‌باشد. با اطلاعات بدست آمده درحوضه 2600 هکتار کار بیولوژیک صورت گرفته است که از هدر رفتن 6/6462 تن خاک در سال جلوگیری کرده است. نتایج نشان داد که بین رسوبدهی قبل و بعد از عملیات آبخیزداری در هر زیر حوضه اختلاف معنی‌داری در سطح 5 درصد وجود دارد و این سری کارهای حفاظتی و اصلاحی باعث شد رسوب کمتری از حوزه دره مرید خارج شود.