اثر نوع کاربری اراضی و موقعیت زمین‌نما بر فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیائی درخاک

Abstract

امروزه فعالیتهای آنزیمی خاک به عنوان شاخصهای مناسب برای ارزیابی اثرات مدیریت و کاربری اراضی بر کیفیت خاک شناخته شده‌اند. در این ارزیابی‌ها، تغییرات مکانی فعالیتهای آنزیمی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. علیرغم اهمیت و جایگاه فعالیتهای آنزیمی خاک از جمله فعالیت آنزیم فسفاتاز در مطالعات کیفیت خاک در سایر نقاط دنیا، در ایران تاکنون در این رابطه مطالعه‌ای صورت نگرفته است. لذا این مطالعه با هدف بررسی حساسیت فعالیت آنزیم فسفاتاز در ارزیابی اثرات کاربری در اراضی شیبدار اطراف شهرستان سمیرم که نمونه‌ای از اراضی شیبدار مواج زاگرس می‌باشد، انجام گرفت. در این مطالعه سه زمین‌نما تحت کاربری‌های باغ سیب، مرتع و کشت دیم انتخاب شد. برای انجام نمونه برداری در هر منطقه مطالعاتی، دو محور موازی در امتداد زمین‌نما انتخاب و نمونه‌ها با فواصل 15 متر و از عمق صفر تا 15 سانتی‌متری خاک از ناحیه قله شیب تا پایه شیب برداشت شد. در نهایت از هر ناحیه مطالعاتی 30 نمونه و در مجموع 90 نمونه برداشت گردید. نتایج حاصل از اندازه‌گیری فعالیت آنزیم فسفاتاز، مواد آلی و تنفس میکروبی نشان داد که اراضی تحت کاشت درختان سیب و اراضی زیرکشت دیم به‌ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار کربن آلی، فعالیت میکروبی و آنزیمی بودند و اراضی مرتعی مقادیر حدواسط را به خود اختصاص دادند. از طرف دیگر خاک زمین‌نماهای مورد مطالعه در قسمت پایه شیب دارای بیشترین و در قسمتهای قله و شانه شیب دارای کمترین فعالیت آنزیمی بودند. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان‌ دهنده اهمیت فعالیت آنزیم فسفاتاز در ارزیابی اثرات کاربری و موقعیت زمین‌نما بر کیفیت خاک می‌باشد.