نحوه توارث مقاومت به زنگ قهوه‌ای گندم در مرحله گیاه بالغ

Abstract

به منظور بررسی قابلیت توارث‌ و نحوة عمل ژن(های) مقاوم نسبت به بیماری زنگ قهوه‌ای گندم، دو لاین پیشرفته‌ی گندم مقاوم، N-75- 15 و N-75 – 20، با یک رقم حساس به زنگ قهوه‌ای (بولانی) تلاقی داده شدند. والدین و نسل‌های F1، F2 و F3 هر تلاقی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. عمل مایه‌زنی مصنوعی سه مرتبه در مرحله ی گیاهچه ای به منظور ایجاد آلودگی، با یک جدایه زنگ قهوه‌ای بر روی رقم حساس بولانی که بین مواد آزمایشی و اطراف مزرعه کاشته شده بودند ،انجام شد. تجزیة میانگین نسل‌ها برای صفات تیپ آلودگی، ضریب آلودگی نهائی، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و سطح نسبی زیر منحنی پیشرفت بیماری انجام شد. مطالعة نحوة عمل ژن با استفاده از تجزیه میانگین نسل‌ها نشان داد که علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش مهمی را در کنترل صفات دارند. اما واریانس غالبیت نسبت به واریانس افزایشی نقش مهم‌تری را در کنترل صفات داشت. در تلاقی‌های بولانی × N-75-15 و بولانی × N-75-20 برای صفات تیپ آلودگی و ضریب آلودگی نهایی حداقل یک ژن مقاومت و برای صفات سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و سطح نسبی زیر منحنی پیشرفت بیماری به ترتیب حداقل 4 و 5 ژن مقاومت به زنگ قهوه ای برآورد گردید.