بررسی رسوبات لسی مناطق قپان و دره ناهارخوران استان گلستان از دیدگاه ویژگیهای مورفوسکوپی، شیمیایی و تحلیل شرایط رسوبگذاری

Abstract

رسوبات حاصل از باد شامل دو گروه رسوبات لسی و ماسه بادی می باشند که در فواصل نزدیک به منشأ بصورت ماسه بادی و سپس بشکل لس ظاهرمی شوند. رسوبات لسی معمولاً برنگ زرد مایل به خاکستری بوده و غنی از ذرات به اندازه سیلت هستند. لسهای ایران عمدتاً در منطقه شمال شرق واقع شده اند و هدف از این تحقیق بررسی خصوصیات مورفوسکوپی ( شکل ظاهری) آنها، اجزای تشکیل دهنده و نیز تعیین ارتباط یا پیوستگی بین سکانسها یا لایه هایی از مقاطع مورد مطالعه که شرایط رسوبگذاری احتمالاً در آنها متفاوت می‌باشد. مقاطع مورد مطالعه در دو اقلیم نیمه خشک قپان و مرطوب جنوب گرگان قرار دارند. مراحل مختلف این مطالعه شامل عملیات صحرائی، آزمایشات شیمیایی، شناسایی اجمالی اجزای لس در بخش ماسه (بزرگتر از 53 میکرون) و بررسی شکل ظاهری دانه های کوارتز می باشد. بررسی اجزای لس نشان داد که در مقطع قپان، کلوخه های گچی- رسی و کانیهای اولیه غالب بوده در حالیکه در مقاطع جنوب گرگان، کلوخه های آهکی- رسی ثانویه فراوان هستند. بررسی مورفوسکوپی کانی کوارتز نشان داد که درصد بالایی از نمونه ها (بیش از70 درصد) در طبقه زاویه دار تا نیمه زاویه دار قرار گرفته که نشان می دهد رسوبات فاصله زیادی را از مناطق منشأ طی نکرده اند. از نظر بافت سطحی، ذرات کوارتز عمدتاً (حدود 75 درصد) هاله مانند و بعضاً (حدود 25 درصد) مات شده هستند که هاله مانند بودن بخش اعظمی از رسوبات بیانگر برداشت از بستر رودخانه های قدیمی وفاصله حمل نه چندان دور از منشأ بوده و مات بودن نمونه ها عموماً ناشی ازرنگ آمیزی با اکسیدهای آهن وتأ ثیرآهک ثانویه است که بیانگر مدت زمان نسبتاً طولانی انباشت رسوبات و حاکمیت شرایط متغیر اقلیمی همراه با آبشویی املاح از افقهای بالاتر و ترسیب آنها در لایه های پایین تر می باشد.