پهنه‌بندی خطر فرسایش در حوزه آبخیز گُل‌آباد اصفهان با استفاده از مدل MPSIAC و سامانه اطلاعات جغرافیایی

Abstract

در میان فرایندهای مختلف تخریب اراضی، فرسایش خاک تهدیدی جدی برای حفاظت منابع خاک و آب کشورمان می‌باشد. در این تحقیق، پهنه‌بندی خطر فرسایش در حوزة آبخیز گل‌آباد اردستان با استفاده از مدل تجربی MPSIAC و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و همچنین تصاویر ماهواره‌ای مورد بررسی قرار گرفت. حوزة آبخیز گل‌آباد با مساحت 7/582 کیلومتر مربع در شمال شرق اصفهان واقع شده است. ارتفاع این حوزه بین 1653 تا 2947 متر بالاتر از سطح دریا متغیر است. به علت تنوع زمین شناسی، اشکال مختلف زمین، کاربری نامناسب اراضی و پوشش پراکندة گیاهی، فرسایش در این حوزه متأثر از عوامل متعددی است. با امتیازدهی عوامل مدل با استفاده از داده‌های صحرایی، نقشه‌ و گزارش‌های مربوطه، 9 لایة اطلاعاتی در محیطGIS با استفاده از نرم افزار ILWIS, 3. Academic تهیه شد. از تصویر ماهواره‌ای سنجندهETM+ برای تصحیح نقشة واحدهای اراضی استفاده گردید. نتایج مدل نشان داد که تولید رسوب حوزه بین 3/263 تا 9/496 متغیر و به‌طور متوسط 4/356 تن در کیلومتر مربع در سال است. همچنین حداقل، حداکثر و متوسط شدت فرسایش به ترتیب 7/877، 3/1656 و 0/1188 تن در کیلومتر مربع در سال برآورد شد. نتایج حاکی از آن است که واحدهای اراضی 2-1 و 2-4 (تپه‌ ها)به ترتیب با 4/47 و 5/65 کیلومتر مربع مساحت (1/8 و 2/11 درصد از وسعت کل حوزه) بیشترین میزان حساسیت را به فرسایش و تولید رسوب دارند. نتایج مقدماتی بررسی کارایی مدل نشان می‌دهد که برای حوزه‌های بدون آمار خشک و نیمه‌خشک ایران قابل توصیه است.