تجزیه ژنتیکی عملکرد و اجزای آن در لاین‌های آفتابگردان با استفاده از طرح تلاقی لاین ×‌‌ تستر در شرایط تنش وبدون تنش خشکی

Abstract

این تحقیق به منظور ارزیابی و گزینش تحمل هیبریدهای آفتابگردان و والدین آن‌ها در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر بخش دانه‌های روغنی کرج در سال 1381در دو آزمایش تنش و بدون تنش به‌صورت لاین × تستر اجرا شد. هر آزمایش از 36 تیمار شامل 3 لاین نرعقیم, 8 لاین برگرداننده باروری و 24 هیبرید حاصل از آن‌ها و یک رقم آزاد گرده‌افشان (آرماویروسکی) تشکیل و در قالب طرح لاتیس ساده6×6 در دو تکرار پیاده گردید. آبیاری کلیه کرت‌ها در آزمایش شاهد(بدون تنش) براساس 60میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسA و در آزمایش تنش براساس180 میلی‌متر تبخیر انجام گرفت و زمان اعمـال تیمار تنش ‌در مرحله 8-6 برگی بود. تجزیه واریانس صفاتی چون عملکرد، تعداد دانه‌های پر درطبق، وزن هزار دانه و قطرطبق در هر دو شرایط محیطی نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود دارد. برای مطالعه قابلیت ترکیب‌پذیری از تجزیه لاین × تستر کمپتورن (1957) و سینگ و چوداری (1979) استفاده شد. براساس معنی‌داری میانگین مربعات لاین یا تستر برای صفاتی چون تعداد دانه‌های پر درطبق و وزن هزار دانه واریانس افزایشی معنی‌دار برآورد گردید, همچنین براساس معنی‌داری میانگین مربعات لاین × تستر برای صفت وزن هزار دانه در شرایط بدون تنش واریانس غیرافزایشی (غالبیت) معنی‌دار نیز برآورد شد. در مورد صفت اخیر با توجه به نسبت واریانس قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی(GCA) به قابلیت ترکیب‌پذیری ‌خصوصی(SCA) نقش مهمتر واریانس غیرافزایشی نسبت به واریانس افزایشی برآورد گردید. سهم لاین × تسترها تقریباًً در تمامی موارد برای کلیه صفات در دو آزمایش بیشتر بود.