مطالعه تنوع بیماری‌زایی درجمعیت قارچ Magnaporthe grisea، عامل بیماری بلاست برنج در استان گیلان

Abstract

پنجاه جدایه تک اسپور Magnaporthe grisea، عامل بیماری بلاست برنج متعلق به شش گروه انگشت‌نگاری DNA که از روی یازده رقم در چهارده شهرستان استان گیلان طی سالهای 78-1376 جمع‌آوری شده بودند، از نظر بیماریزایی روی گروههای مختلفی از ارقام برنج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در مجموع 26 رقم و لاین شامل گروه ارقام افتراقی استاندارد بین‌المللی، رقم CO39 همراه پنج لاین همسان تقریبی(Near isogenic lines) ایجاد شده در زمینه ژنتیکی رقم CO39 و دوازده رقم ایرانی در این آزمایش بکار رفتند. براساس واکنش هشت رقم افتراقی بین‌المللی، شش نژاد بین‌المللی از گروههای نژادی IA، IC و IF شناسایی شدند. در بین آنها، سه نژاد IC-26، IC-29 و IF-1 برای اولین بار در ایران شناسایی شد، دو نژاد IC-25 و IA-89 نژادهای غالب در گیلان بودند. در این مطالعه توانایی گروه لاینهای افتراقی در تمایز نژادها، در مقایسه با ارقام افتراقی بین‌المللی مورد ارزیابی قرار گرفت. این لاینها پنجاه جدایه آزمایش شده را فقط در دو نژاد مختلف قرار دادند. براساس واکنش ارقام ایرانی، جدایه‌های گروهبندی شده در شش نژاد بین‌المللی (براساس واکنش ارقام افتراقی بین‌المللی) در هفت فرم بیماریزایی قرار گرفتند. همچنین وقتی مجموع 26 رقم و لاین بکار رفته در این آزمایش، به عنوان یک گروه میزبان افتراقی برای تفکیک نژادها بکار رفتند، پنجاه جدایه فوق به سیزده فرم بیماریزایی تفکیک شدند. براساس نتایج بدست آمده بکارگیری سیستم تعیین نژاد بین‌المللی نتوانست طیف بیماریزایی جدایه‌ها را به خوبی بیان کند، چون وقتی ارقام ایرانی بر تعداد ارقام افتراقی افزوده شدند، نژادهای بین‌المللی شناسایی شده بیشتر تفکیک شدند و تعداد آنها به سیزده فرم بیماریزایی رسید. در بین ارقام ایرانی بکار رفته در این آزمایش، ارقام محلی بینام، حسن‌سرایی، علی‌کاظمی و دمسیاه بطور کامل در مقابل تمام جدایه‌ها سازگار بودند، در حالیکه ارقام سنگ طارم (رقم محلی)، خزر و نعمت (دو رقم اصلاح شده) در مقابل تمام جدایه‌های آزمایش شده ناسازگار تشخیص داده شدند. لذا فراوانی فنوتیپ‌های بیماریزایی روی ارقام ایرانی آزمایش شده، بین صفر (0/0) تا یک (0/1) متغیر بود. رقم سنگ طارم به عنوان یک رقم اصلاح نشده و محلی در مقابل تمام جدایه‌ها ناسازگار بوده, بطوریکه فراوانی فنوتیپ بیماریزایی برای این رقم صفر بود. در نتیجه، با توجه به مقاوم بودن این رقم در مقابل اغلب نژادهای آزمایش شده در گیلان، برای برنامه‌های اصلاحی جهت تولید ارقام مقاوم می‌توان از آن به عنوان یک والد مناسب استفاده نمود.